علت جرم دندان چیست؟ | چرا دندان جرم میگیرد؟ + پیشگیری

شاید شما نیز متوجه زرد یا بد رنگ شدن دندان‌های خود شده باشید! یا احساس کرده‌اید که سطح دندان‌هایتان مقداری زبر و ناصاف شده است! ممکن است علائم دیگری مانند درد و حساسیت دندان و لثه را تجربه کرده باشید. همچنین شاید به تازگی متوجه بوی بد دهان خود شده باشید
آیا می‌خواهید بدانید علت آن چیست؟
جرم دندان این عوارض ممکن است به علت جرم دندان به وجود آمده باشند.
آیا می‌دانید علت ایجاد جرم دندان چیست؟ چگونه می‌توان آن را برطرف کرد؟
هدف از تهیه این مطلب، ارائه اطلاعات لازم در رابطه با دلایل جرم گرفتن دندان، راه‌حل‌های لازم برای رفع آن و بیان سایر نکات مربوط است. با شناخت این موارد، بیمار هرچه سریع‌تر به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کرده و درمان‌های لازم را دریافت می‌کنید.
با دکتر فاطمه لبافی همراه باشید.

محتوای صوتی مطلب علت ایجاد جرم دندان

علت جرم بستن دندان چیست؟

داستان جرم گرفتن دندان از آنجایی شروع می‌شود که باکتری‌هایی دهان با بزاق دهان و ذرات مواد غذایی مخلوط شده و یک لایه چسبناک به نام پلاک را بر روی دندان‌ها به وجود می‌آورند.
پلاک اگر از بین نرود به مرور تغییر رنگ داده و به تارتار یا همان جرم تبدیل می‌شود.
با باقی ماندن این لایه چسبناک بر روی دندان نه تنها ظاهر دندان‌ها نامطلوب می‌شود، بلکه باکتری‌های موجود در آن از ذرات مواد غذایی به ویژه قندها و نشاسته‌ها تغذیه کرده و اسیدهایی را تولید می‌کنند. این اسید پوشش خارجی دندان‌ها به نام مینای دندان را از بین می‌برند و به مرور منجر به پوسیدگی دندان‌ها و التهاب لثه (بیماری‌های لثه) می‌شوند.
گرچه همه افراد دچار جرم دندان می‌شوند، اما موارد زیر احتمال و سرعت تشکیل آن را افزایش می‌دهند و از جمله علت جرم گرفتن سریع دندان به شمار می‌آیند:

علل زود جرم گرفتن دندان

تشکیل جرم‌های دندانی بسیار راحت و سریع اتفاق می‌افتد. شما باید به خوبی بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنید. با این کار، تشکیل آنها را به تعویق انداخته و اجازه باقی ماندن آنها را روی دندان‌های خود نخواهید داد.
گرچه همه افراد در معرض تشکیل جرم دندان قرار دارند، اما موارد زیر احتمال و سرعت تشکیل آن را افزایش می‌دهند و از جمله علت جرم گرفتن سریع دندان به شمار می‌آیند:

1. استعمال دخانیات

   استعمال دخانیات یکی از عواملی است که سبب تسریع تشکیل جرم دندانی به شمار می‌رود. این موضوع به دلیل ترکیبات موجود در این مواد است. به همین دلیل هم افرادی که بیشتر از این مواد استفاده می‌کنند، جرم و پلاک بیشتری روی دندان‌های خود دارند.

2. خشکی دهان

   این مشکل ممکن است بر اثر مصرف برخی داروها از جمله داروهای ضد افسردگی به وجود آید. خشکی دهان سبب می‌شود تا پلاک‌های دندانی جابه‌جا نشده و به راحتی در جای خود باقی بمانند. به همین دلیل هم این افراد باید بهداشت دهان خود را بیشتر از سایر افراد رعایت کنند تا پلاک به جرم تبدیل نشود.

3. سابقه پرتو درمانی در ناحیه سر و گردن

   دقت داشته باشید که بعضی از افراد به دلیل بیماری‌هایی که دارند، باید تحت پرتو درمانی قرار بگیرند. پرتو درمانی یکی از عوامل ایجاد خشکی دهان است. خشکی دهان خود عاملی برای تشکیل جرم دندانی به شمار می‌رود.

4. مسواک نزدن

   یکی از دلایل شایعی که سبب زود جرم گرفتن دندان‌ها می‌شود، مسواک نزدن است. چرا که پلاک دندانی می‌تواند به راحتی در جایگاه خود باقی بماند و در طی زمان تبدیل به جرم شود.

5. مصرف بیش از حد مواد غذایی چسبناک و شیرین

   برخی از مواد غذایی مانند پیتزا، اسنک، گز، سوهان، انواع شیرینی‌ها و غیره می‌توانند دلیل رایجی بر تشکیل جرم‌های دندانی باشند. بهتر است یک رژیم غذایی خوب و سالم را در پیش بگیرید و بعد از مصرف مواد غذایی شیرین و چسبناک، مسواک بزنید. اگر شرایط مسواک زدن را ندارید، حداقل دهان خود را با آب بشویید.

6. عدم استفاده از خمیر دندان

   درست است که استفاده از خمیر دندان لزومی ندارد و مسواک زدن اصولی و صحیح، مهم‌تر است، اما نباید از تاثیر خمیر دندان برای کاهش جرم‌های دندانی غافل شوید.

7. عدم استفاده از نخ دندان

   یکی دیگر از مواردی که منجر به زود جرم گرفتن دندان‌ها می‌شود، استفاده نکردن از نخ دندان است. لازم است تا بسیاری از پلاک‌های بین دندانی را با نخ دندان بردارید.

8. انجام ندادن درمان ارتودنسی در صورت لزوم

   مورد دیگری که اهمیت زیادی دارد، ارتودنسی دندان است. افرادی که دارای ناهنجاری‌های دهان و دندان هستند، بسیار در معرض ابتلا به جرم‌های دندانی هستند. زیرا تمیز کردن دندان‌ها در این گونه افراد، بسیار دشوارتر است. بنابراین اگر شما هم دچار دندان‌های به هم ریخته هستید، حتما در اسرع وقت به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کرده و با ارتودنتیست مشورت نمایید.

علت جرم سفید روی دندان

مصرف بیش از حد غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی و همچنین داشتن رژیم غذایی سرشار از قند می‌تواند موجب رشد بیشتر باکتری‌ها روی سطح دندان‌ها شود. این اتفاق لکه‌های سفیدی را ایجاد می‌کند که در واقع جرم‌هایی هستند که بر اثر تجمع باکتری‌ها به وجود آمده‌اند.
این باکتری‌ها به مرور به مینای دندان که از دندان‌ها در مقابل آسیب محافظت می‌کند، آسیب رسانده و باعث فرسایش سریع آن می‌شوند.
به همین دلیل است که گفته می‌شود تا حد امکان مصرف غذاهای اسیدی و سرشار از قند را به حداقل رسانده و روزی ۲ بار مسواک بزنید تا باکتری‌ها فرصت تجمع و رشد پیدا نکنند. بدین ترتیب می‌توانید از تشکیل جرم سفید روی دندان پیشگیری کنید.

علت جرم نارنجی روی دندان

لکه‌های نارنجی رنگ معمولاً در نزدیکی خط لثه ایجاد می‌شوند و به دلیل وجود باکتری‌های کروموژنیک (به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان) یا تجمع مواد غذایی ایجاد می‌شوند. کودکان به خصوص در معرض لکه‌های نارنجی رنگ دندان هستند که این امر معمولاً در نتیجه مسواک زدن نامناسب یا مسواک نزدن است.
پلاک نارنجی در واقع یک لکه بیرونی روی دندان شماست. این اتفاق به این دلیل است که باکتری‌های موجود در این نوع پلاک، رنگ نارنجی تولید می‌کنند.

علت جرم سیاه دندان

هنگامی که بزاق با باکتری‌ها و ذرات غذایی باقی مانده در دهان مخلوط می‌شود، پلاک روی دندان‌ها و در امتداد خط لثه ایجاد می‌شود. تا زمانی که آن را از روی دندان‌های خود تمیز نکنید، به رشد خود ادامه داده، سخت شده و به جرم تبدیل می‌شود.
ممکن است زمانی متوجه آن شوید که در سطح دندان‌هایتان احساس چسبندگی داشته باشید.
مواد غذایی و نوشیدنی‌های با رنگ تیره که جذب پلاک دندان می‌شوند و باعث می‌شوند که جرم رنگ تیره‌تری را به خود بگیرند.
برخی از موارد موثر در ایجاد جرم سیاه دندان، عبارت‌اند از:

1. قهوه
2. شراب قرمز
3. سایر نوشیدنی‌های تیره رنگ
4. غذاهای شیرین یا نشاسته‌ای

علاوه بر این سیگار کشیدن یا استفاده از تنباکو می‌تواند دندان‌ها و هر گونه جرمی را که ممکن است به دندان‌ها یا در امتداد خط لثه‌تان چسبیده باشد، لکه‌دار و تیره کند و علت زود جرم گرفتن دندان باشد.

جرم زرد روی دندان

جرم دندانی زمانی که ایجاد می‌شود ممکن است به صورت یک لایه نازک شفاف یا سفید باشد که به مرور زمان و پس از تجمع زیاد به رنگ زرد درمی‌آید.
جرم متخلخل است؛ این بدان معناست که باکتری‌ها می‌توانند به داخل منافذ آن نفوذ کرده و رنگ آن را به مرور تیره کنند.

علت جرم گرفتن دندان کودکان

جرم دندان در کودکان زمانی اتفاق می‌افتد که مایعات و غذاهای حاوی شکر مانند شیر و آبمیوه برای ساعت‌ها در دهان کودک باقی بمانند.
باکتری‌ها قند را دوست دارند و از آن برای ساخت اسیدهایی استفاده می‌کنند که با گذشت زمان، به دندان‌های کودک آسیب می‌رساند. این عوامل و سایر عوامل دخیل مانند دفعات تغذیه، بهداشت دهان، داروها، سایر بیماری‌های پزشکی و دندانی، می‌توانند دلیل جرم گرفتن دندان کودکان باشند.

جرم شدید دندان

باید هر چند وقت یک بار برای چکاپ دندان‌ها و جرم گیری دندان‌های خود به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید.
اگر این کار را رعایت نکنید، جرم دندان گسترش پیدا می‌کند و به بخش‌های عمیق دندان و لثه نیز نفوذ پیدا می‌کند.
در این شرایط مینای دندان در معرض خطری بسیار جدی قرار می‌گیرد. اگر برای درمان به موقع اقدامی صورت نگیرد ممکن است به از دست رفتن دندان منجر شود.

درمان بزاق جرم ساز

بزاق جرم ساز به بزاقی گفته می‌شود که میزان کلسیم و فسفر در آن زیاد باشد.
در این حالت علت جرم گرفتن دندان، رسوب این مواد بر روی آن است. زمانی که رسوب روی دندان شکل می‌گیرد، سطح متخلخل و ناهموار آن شرایط مناسبی را برای نگه داشتن میکروب‌ها درون خود ایجاد می‌کند.
تشکیل مجموعه‌های میکروبی بر روی سطح دندان در نهایت موجب پوسیدگی آن، عفونت لثه و همچنین تخریب نسوج نگهدارنده دندان می‌شود.
خوشبختانه با استفاده از برخی درمان‌ها می‌توان از عوارض و آسیب‌های بزاق جرم ساز پیشگیری کرد. در ادامه این درمان‌ها را معرفی کرده‌ایم:

1. فیشور سیلانت تراپی که به پیشگیری از تشکیل پلاک، جرم و پوسیدگی بر روی سطوح جویدنی دندان کمک می‌کند.
2. برای افزایش تولید بزاق دهان، مصرف داروهایی که به رقیق شدن بزاق کمک می‌کنند، توصیه می‌شود.
3. فلوراید تراپی، روشی است که یکی از اهداف آن کاهش رشد باکتری‌های ایجاد کننده پلاک و جلوگیری از پوسیدگی دندان است.
4. استفاده از خمیر دندان یا دهانشویه آنتی باکتریال (کلرهگزیدین) که پیشنهاد می‌شود با مشورت با دندانپزشک تهیه کنید.
5. رعایت بهداشت دهان به طور مرتب و با دقت به کاهش احتمال تشکیل جرم‌های دندان کمک می‌کند.

برای رفع جرم دندان چه کنیم؟

همه افراد دارای باکتری‌های دهان هستند که می‌توانند پلاک و جرم تشکیل دهند. به همین دلیل افراد با رعایت بهداشت دهان می‌توانند این پلاک‌ها را از بین برده و از تشکیل جرم و مشکلات جدی که برای دندان و لثه به وجود می‌آورد، پیشگیری کنند.
برای رفع جرم دندان توصیه می‌شود که به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید. دندانپزشک با انجام روش‌های درمانی مناسب مانند بروساژ و جرم گیری، اقدام به حذف و برداشتن جرم در اسرع وقت می‌نماید. بدین ترتیب از خطر پوسیدگی دندان و ابتلا به عفونت و بیماری‌های لثه پیشگیری شود.

آیا می‌توان از بروز جرم دندان جلوگیری کرد؟

با رعایت برخی نکات می‌توان تا حدود زیادی از تشکیل جرم دندان پیشگیری کرد؛ با این حال احتمال تشکیل آن بر روی قسمت‌هایی از دندان‌ها که امکان دسترسی به آنها و تمیز کردن کامل آنها سخت است، وجود دارد. به عنوان مثال جرم پشت دندان پایین در جایی تشکیل می‌شود فرد نمی‌تواند به راحتی آن ناحیه را تمیز کند.
در ادامه نکاتی را برای پیشگیری از تشکیل جرم و یا کاهش احتمال تشکیل آن بیان کرده‌ایم:

1. به طور مرتب مسواک زدن

   مسواک زدن به طور مرتب، دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید توصیه می‌شود. دقت داشته باشید که هر بار باید ۲ دقیقه کامل را به مسواک زدن اختصاص می‌دهید.

2. استفاده روزانه از نخ دندان

   هر روز بین دندان‌های خود را با استفاده از نخ دندان تمیز کنید و هرگونه باقی مانده ذرات مواد غذایی و باکتری‌ها را از بین آنها خارج نمایید.

3. محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های شیرین و تنقلات

   محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های شیرین و تنقلات توصیه می‌شود. اگر مصرف مواد قندی را کاهش دهید، فرصت‌های کمتری برای باکتری‌های موجود در دهان وجود خواهد داشت که با قند باقی مانده ترکیب شوند و روی دندان‌ها پلاک ایجاد کنند.

4. مراجعه مرتب به کلینیک دندانپزشکی برای انجام چکاپ

   برای معاینه دهان و دندان به طور مرتب به مطب مراجعه کنید.
   دندانپزشک می‌تواند دندان‌ها و لثه‌های شما را از نظر علائم بیماری لثه، مانند التهاب لثه یا عقب‌رفتگی لثه و پوسیدگی، به دقت بررسی کند.
   ایشان همچنین می‌توانند نکات لازم در مورد داشتن یک روال مناسب حفظ بهداشت دهان و دندان را به شما آموزش دهند تا از ابتلا به این مشکل و سایر بیماری‌های دهان و دندان پیشگیری شود.

5. استفاده از خمیر دندان ضد جرم

   برخی تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از خمیر دندان ضد جرم می‌تواند به جلوگیری از تجمع جرم، کمک کند.

6. استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید و تریکلوزان

   به دنبال استفاده از خمیردندانی باشید که حاوی فلوراید و تریکلوزان باشد؛ مطالعات نشان می‌دهد که این نوع خمیر دندان‌ها می‌توانند با باکتری‌های موجود در پلاک مبارزه کنند.

7. انجام فیشور سیلانت تراپی

   دندانپزشک شما ممکن است انجام روش پیشگیرانه فیشور سیلانت تراپی را برای جلوگیری از تشکیل پلاک روی سطوح جویدنی بالای دندان‌ها توصیه کند.

8. مصرف داروهای درمان خشکی دهان در صورت نیاز

   دندانپزشک در صورتی مشاهده خشکی دهان ممکن است مصرف داروهای خشکی دهان را برای افزایش تولید بزاق جهت پیشگیری از تشکیل جرم را توصیه کند.

9. استفاده از دهانشویه و خمیر دندان آنتی باکتریال

   استفاده از خمیر دندان یا دهانشویه آنتی باکتریال (کلرهگزیدین) به مبارزه با باکتری‌های موجود در پلاک و از بین بردن آن کمک می‌کند.

عکس دندان جرم گرفته

این عنوان به زودی به روز رسانی می‌شود.

سؤالات متداول

1. چرا دندان جرم می‌گیرد؟

   جرم دندان در واقع نوعی رسوب است و زمانی تشکیل می‌شود که باکتری‌های موجود در دهان با بقایای ذرات غذا مخلوط می‌شوند و یک لایه چسبنده به نام پلاک را تشکیل می‌دهند.
   پلاک به وجود آمده در صورتی که با مسواک زدن و شستشوی دهان با دهانشویه از بین نرود، سفت شده و تغییر رنگ داده و به شکل جرم درمی‌آید.

2. علت چسبندگی دندان چیست؟

   علت چسبندگی دندان در واقع تجمع پلاک است که ماده‌ای نرم و چسبناک است.

3. آیا جرم دندان باعث درد دندان می‌شود؟

   دندان درد ناشی از التهاب لثه زمانی شروع می‌شود که جرم، در امتداد خط لثه ایجاد شود و باعث عفونت لثه‌ها شود.
   همچنین باکتری‌های موجود در پلاک، جرم شدید دندان را تشکیل می‌دهند و با تولید اسید به مرور باعث پوسیدگی دندان شده و عفونت‌های دردناک را ایجاد می‌کنند.

4. بهترین راه برای از بین بردن جرم سیاه پشت دندان چیست؟

   بهترین روش برای این کار انجام جرم گیری حرفه‌ای توسط دندانپزشک است.

5. آیا جرم گیری زردی دندان به روشن‌تر شدن آن کمکی می‌کند؟

   با جرم گیری دندان زرد تا حدودی می‌توان رنگ آن را بهبود بخشید. اما نباید انتظار سفید شدن زیاد دندان را با استفاده از این روش داشته باشید.

6. علت جرم پشت دندان جلو چیست؟

   دلیل اصلی ایجاد جرم دندان جلو مسواک نزدن و از بین نبردن پلاک‌ دندان در زمان مناسب است.

7. آیا روش جرم گیری برای از بین بردن جرم پشت دندان جلو موثر است؟

   بله. خوشبختانه با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی و انجام جرم گیری دندان جلو می‌توانید اقدام به پاکسازی جرم دندان کنید.