قالب گیری دندان چیست؟ این روش چه کاربردی دارد؟ انواع روش‌های قالب گیری دندان کدام‌اند؟
برای برخی از خدمات دندانپزشکی نیاز به تهیه قالب مشخصی از دندان‌ها است. قالب گیری دندان (Dental impression) انواع متفاوتی دارد که با استفاده از مواد قالب گیری توسط دندانپزشکان انجام می‌شود.
در ادامه مقاله به طور کامل درباره انواع این روش، مزایا و معایب آن، نحوه انجام قالب گیری و سایر موارد مرتبط با آن اطلاعاتی بیان شده است.
پس چنانچه به دنبال کسب اطلاعات مفید در این خصوص هستید، تا انتهای این مطلب همراه ما بمانید.
قالب گیری دندان چیست؟
بسیاری از خدمات دندانپزشکی نیاز به همکاری با لابراتوارهای دندان دارند که از ساخت روکش تا ارتودنسی دندان، از جمله خدماتی هستند که دندانپزشکان به کمک لابراتوار دندانپزشکی برای درمان بیمار ارائه می‌شوند.
لابراتوار برای ساخت قالب مورد نیاز، به اطلاعات دقیقی از وضعیت دهان و دندان بیمار نیاز دارد؛ بنابراین در ابتدا دندانپزشک، قالبی کپی از دندان‌های بیمار تهیه کرده و آن را برای ساخت قالب مورد نظر به لابراتوار ارسال میکند.
علل نیاز به قالب گیری دندان
برای ساخت قالب از دندان‌ها دلایل متعددی وجود دارد که عبارت است از:
- ساخت دندان مصنوعی
- ساخت روکش دندان
- ساخت لمینت دندان
- ساخت بریج دندانی
- آنالیز ارتباط فک‌ها
- ساخت محافظ دهانی
- ساخت نایت گارد
انواع قالب گیری
انواع قالب گیری دندان عبارت‌اند از:
-
قالب گیری اولیه
کاربرد این قالب گیری در مدل تشخیصی، روکش موقت، تری‌های اختصاصی، مدل درمان و سابقه درمان و ارتودنسی است.
-
قالب گیری نهایی
برای ترمیم در لابراتوار، جزئیات دقیق ساختار بافت و دندان را نشان می‌دهد تا تکنسین لابراتوار بتواند اقدامات مربوطه را انجام دهد.
-
ثبت اکلوزال (بایت)
در زمان بستن دندان‌ها، رابطه اکلوزالی دندان‌های ماگزیلاری و فک پایین ثبت می‌شود.
انواع روش‌های قالب گیری دندان
قالب گیری دندان به کمک روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد که شامل موارد زیر می‌شوند:
-
قالب گیری به روش اپتیکال و دیجیتالی
برخی از مراکز دندانپزشکی، به کمک تجهیزات پیشرفته قادر به قالب گیری دندان هستند. برای این کار از یک دوربین کوچک داخلی دهانی که به عصا شباهت دارد، استفاده می‌شود.
با این تکنولوژی از دندان‌های بیمار تصویری به دست می‌آید که به کمک نرم افزار مخصوص به شکل دیجیتالی آنالیز شده و بر اساس آن قالب مورد نظر ساخته می‌شود.
این قالب‌ها به دو روش ساخته می‌شوند. یکی از این روش‌ها به این شکل است که دندانپزشک قالب به دست آمده را به کمک فرمت الکترونیکی و تصاویر دیجیتالی به لابراتوار می‌فرستد. لابراتوار بر این اساس قالب را تهیه میکند. روش دیگر استفاده از تصاویر دیجیتالی ویدیوئی می‌باشد که به کمک اسکن دیجیتال و یا لیزر تهیه می‌شوند.
اسکن لیزری با استفاده از نور متمرکزی که دقت بسیار بالایی دارد، تمام جزئیات دهان و دندان را اسکن میکند. به همین جهت دیگر نیازی به استفاده از مواد ناخوشایند در دهان بیمار نیست. قبل از اسکن، دندان‌ها با نوعی پودر مخصوص پوشانده می‌شوند. این نوع اسکنر کاملا دقیق و بی‌خطر است. -
قالب گیری به روش سنتی
در این روش، دندانپزشک با کمک خمیرهای مخصوصی قالب کپی از دندان‌ها تهیه میکند. برای این کار، ابتدا دندان‌ها شسته شده و بعد کاملا خشک می‌شوند. در ادامه دندانپزشک نخ زیر لثه‌ای با قطر کوچک را دور دندان‌ها قرار داده تا ساختار و بافت دندان‌ها را نگه دارد.
پس از اینکه نخ زیر لثه ای برداشته شد، معمولا مدتی زمان می‌برد تا بافت‌های لثه‌ای به عقب برگردند. بعد از آن دندانپزشک مقداری از مواد قالب گیری را با استفاده از یک تری روی دندان قرار داده و اجازه می‌دهد تا چند دقیقه این مواد روی دندان بمانند.
زمانی که مواد قالب گیری به شکل یک واحد پیوسته درآمد، دندانپزشک آن را از دندان خارج میکند. در ادامه این قالب کپی به لابراتوار دندانپزشکی ارسال می‌شود تا قالب اصلی مورد نظر ساخته شود.
مزایای قالب گیری دیجیتال
این نوع قالب گیری علاوه بر افزایش دقت عملیات و بهبود کارایی، مزایای بسیاری دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:
- به کمک این نوع فناوری، دندانپزشک با استفاده از ایمیل خود می‌تواند تصاویر مربوطه را برای لابراتوار ارسال کند.
- استفاده از قالب گیری دیجیتال این امکان را می‌دهد که ترمیم دندان در یک روز انجام شود.
- قالب گیری دیجیتال نیاز به مراجعه مداوم به کلینیک دندانپزشکی را کاهش داده و به همین جهت باعث افزایش سرعت کار می‌شود.
- بیمار با استفاده از این روش، از روند کار و تیم دندانپزشکی رضایت بسیار بیشتری دارد.
- استفاده از قالب گیری دیجیتال خطای قالب گیری و تصویر برداری را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
- قالب گیری دیجیتال این امکان را می‌دهد تا پرونده پزشکی بیمار به صورت الکترونیکی و نامحدود ذخیره شده و نیاز به پرونده کاغذی کاهش یابد.
نحوه انجام قالب گیری دندان به چه شکل است؟
برای این کار، دندانپزشک از تری مخصوص و آلژینات کمک می‌گیرد؛ آلژینات حالت پودری داشته که در تماس با آب شکل خمیری به خود می‌گیرد. این خمیر به کمک تری در دهان بیمار قرار می‌گیرد.
ممکن است طعم و بوی خمیر آلژینات برای بیمار آزار دهنده باشد، اما تا زمانی که خمیر سفت شود، دندانپزشک تری را در دهان بیمار نگه می‌دارد. آلژینات با سفت شدن، شکل لثه و دندان را به خود می‌گیرد.
برای ارسال این قالب کپی به لابراتوار، دندانپزشک خمیر مخصوص یا گچ داخل قالب ریخته و آن را تحت عنوان کست از دندان‌های بیمار به لابراتوار می‌فرستد. معمولا تا حدود دو هفته قالب مورد نظر بیمار ساخته می‌شود.
فیلم نحوه قالب گیری دندان
مواد قالب گیری دندان
مواد قالب گیری که برای درمان‌های دهان و دندان مورد استفاده قرار می‌گیرند، دارای فاکتورهای موثری هستند. بعد از آن که دندانپزشک مواد قالب گیری را انتخاب کرد، نکات زمان و میزان اختلاط مواد را مورد بررسی قرار می‌دهد. به طور معمول این مواد عبارت‌اند از:
- پلی سولفید این ماده بوی بسیار بد و شدیدی دارد.
- پلی اتر این ماده سختی و پایداری مطلوبی دارد؛ همچنین بو و طعم آن قابل قبول است.
- سیلیکون افزایشی این ماده در سطح کارتریج تهیه شده و سختی و پایداری آن در سطح عالی است. همچنین بو و طعم آن قابل قبول است.
- سیلیکون غیر افزایشی یا تراکمی این ماده دارای سختی و پایداری متوسط و دارای بو و طعم قابل قبول است.
- الاستومری این نوع مواد امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است. مواد قالب گیری الاستومری به صورت خود به خود سفت می‌شوند و خاصیت الاستیک دارند. این مواد به دو صورت کاتالیزور و base در بازار موجود هستند.
انواع Tray های قالب گیری از نظر شکل
این تری‌ها با هدف دستیابی به یک تجسم دقیق و عالی طراحی شده‌اند. در ادامه به معرفی انواع تری دندانپزشکی می‌پردازیم:
- Quadrant tray برای پوشش نیمی از قوس فک
- Section tray برای پوشش دندان‌های قدامی
- Full arch tray پوشش قوس کامل فک
مقایسه قالب گیری دیجیتال با قالب گیری سنتی
در ادامه مقایسه‌ای بین این دو روش خواهیم داشت:
-
درصد خطا
قالب گیری سنتی، یک روش بسیار حساس و ظریف است و نیاز به استفاده از مواد و مراحل متعددی دارد. خطای انسانی می‌تواند سبب ایجاد حفره در مواد قالب گیری شود؛ اما قالب گیری دیجیتال علاوه بر اینکه این خطا را به شدت کاهش می‌دهد، با افزایش سرعت کار باعث صرفه جویی در زمان می‌شود.
در صورتی که قالب گیری به روش فیزیکی و سنتی باشد، دندانپزشک برای اطمینان از کیفیت، ارزیابی بصری دارد. اگر خطا و اشکالی در قالب گیری وجود داشته باشد، بیمار باید مجدد به مطب دندانپزشکی مراجعه کرده و قالب گیری از ابتدا انجام شود. این کار سبب افزایش هزینه قالب گیری می‌شود.
اما در قالب گیری دیجیتال، دندانپزشک به طور دقیق می‌تواند هرگونه خطا را قبل از ارسال نمونه به لابراتوار بر طرف کند. در این روش پس از آنکه اسکن قالب نهایی انجام شد، دندانپزشک به طور دقیق به بررسی نمونه می‌پردازد. در صورتی که میزان تراش داده شده کافی نباشد، دندانپزشک با تغییر میزان تراش، خطای ایجاد شده را بر طرف میکند. -
تعداد جلسات
قالب گیری به روش سنتی نیاز به چندین بار مراجعه به مطب دندانپزشکی دارد و در صورتی که خطای انسانی در روند کار رخ دهد، نیاز مراجعه به کلینیک بیشتر خواهد شد. اما در قالب گیری دیجیتال در اکثر اوقات تنها با یک جلسه قالب مورد نیاز تهیه می‌شود. تکرار اسکن برای ثبت تصاویر، این امکان را به دندانپزشک می‌دهد تا بدون خطا مدل مجازی قبلی را تصحیح کند. گاهی اوقات اسکن دیجیتال اولیه از دست می‌رود که به کمک قالب گیری دیجیتالی مانند Lava C.O.S اسکن بدون نیاز به حضور مجدد بیمار اصلاح شود.
-
مواد مورد نیاز
در قالب گیری فیزیکی، مواد قالب گیری باید بیش از ۵ دقیقه در دهان بیمار باقی بمانند، اما در روش قالب گیری دیجیتال، نیازی نیست که بیمار طعم و بوی بد مواد قالب گیری را تحمل کند.
معایب قالب گیری دندان
قالب سازی دندان می‌تواند معایبی داشته باشد که در زیر به آنها اشاره شده است:
-
طعم بد آلژینات
آلژینات دارای طعم و بوی بدی بوده که ممکن است سبب آزار بیمار گردد. در حین قالب گیری ممکن است بیمار احساس کند مقداری از آلژینات وارد گلویش شده است؛ اما این تنها یک احساس است که واقعا اتفاق نیفتاده است.
-
احساس حالت تهوع
زمانی که تری در دهان قرار می‌گیرد، برای نحوه درست قالب گیری، دندانپزشک آن را تا انتها در دهان بیمار فشار می‌دهد. به همین دلیل بیمار احساس حالت تهوع دارد. بهتر است بیمار برای کنترل حالت تهوع سعی کند تا حواس خود را پرت کند و یا نفس عمیق بکشد تا زمانی که چند دقیقه قالب گیری تمام شود.
سوالات متداول
-
چه سیستم‌هایی برای قالب گیری دیجیتال وجود دارند؟
سیستم‌هایی مانند Cadent iTero، ESPE Lava C.O.S، Sirona CEREC Connect، مراحل آماده سازی دندان و نحوه قرار گیری دندان‌ها را بر روی یکدیگر را به صورت دقیق ضبط می‌کنند. با این تکنولوژی، اطلاعاتی دقیق برای ارسال به لابراتوار برای دندانپزشکی آماده می‌شود.
-
هزینه قالب گیری چقدر است؟
بسته به اینکه دندانپزشک از چه روشی برای قالب گیری استفاده کند، این هزینه می‌تواند بالا و پایین شود. در صورتی که از روش دیجیتالی برای قالب گیری استفاده کند، به دلیل استفاده از تکنولوژی بهتر، هزینه بالاتری خواهد داشت.