به طور کلی هر دندان دارای بخشی به نام تاج بوده که توسط مینای دندان (Tooth enamel) پوشیده شده است. در واقع یکی از قسمت های اصلی دندان، مینای دندان بوده که وظیفه محافظت از دندان ها را بر عهده دارد. برای آشنایی بیشتر با مینای دندان، راهکار های محافظتی از آن و همچنین عوامل فرسایش آن، در این مقاله همراه ما باشید.
مینای دندان چیست؟
یکی از اجزای بدن که جزء سخت ترین قسمت های تمام بدن در نظر گرفته شده است، مینای دندان می باشد. این لایه بیرونی دندان، از مواد معدنی همانند هیدروکسی آپاتیت ایجاد شده و سبب پوشش تمام دندان ها می شود. مینای دندان با محافظت از دندان ها مانع بروز پوسیدگی دندان و همچنین مانع از تشکیل پلاک های دندانی، می گردد.
فرسایش مینای دندان چیست؟
زمانی که مینای دندان بر اثر اسید موجود در دهان و فعالیت باکتری های موجود در دهان از بین می رود، در این صورت در حال فرسایش است. فرسایش مینای دندان تا حد بسیار زیادی برای دندان ها خطرناک بوده و سبب پوسیدگی و آسیب های بسیار جدی تری به دندان ها می شود. این اتفاق معمولا با مشاهده تغییر رنگ دندان ها به سمت لکه های سفید مشخص می شود.
علائم فرسایش مینای دندان
آسیب دیدن مینای دندان اثر بسیار مخربی بر دندان ها خواهد گذاشت، بنابراین باید به خوبی نشانه های آن را بشناسید تا در صورت لزوم سریعا برای درمان اقدام نمایید. در زیر به نشانه ها و علائم فرسایش مینای دندان اشاره شده است:
-
تغییر رنگ
هنگامی که دندان ها در حال فرسایش باشند، دچار تغییر رنگ به سمت زرد و یا لکه های سفید بر روی دندان ها می شوند.
-
لب پر شدن و یا شکستگی دندان ها
زمانی که مینای دندان به سمت فرسوده شدن پیش می رود، لبه های دندان به علت لب پر شدن و شکستگی، حالتی تیز و نامنظم به خود می گیرند.
-
حساسیت بیش از اندازه دندان ها
حساس شدن بیش از حد دندان ها نسبت به سرما و گرما، می تواند یکی از نشانه های فرسایش مینای دندان باشد.
-
افزایش پوسیدگی دندان
زمانی که مینای دندان دچار فرسایش شده باشد، به دلیل از بین رفتن لایه محافظتی، دندان ها به راحتی دچار پوسیدگی می شوند.
-
نازک شدن دندان
یکی دیگر از علائم فرسایش مینای دندان، نازک تر شدن دندان ها می باشد و دندان ها کدر تر به نظر می رسند.
علل فرسایش مینای دندان
در واقع اسید و یا محیط اسیدی دهان می تواند سبب آسیب به مینای دندان شود. در ادامه برخی از علل فرسایش مینای دندان را قید کرده ایم:
- عدم رعایت بهداشت دهان و دنداندر صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، جرم و پلاکی که بر روی دندان ها ایجاد شده است، از بین نرفته و به مرور زمان باکتری های موجود در پلاک، سبب ایجاد اسید و آسیب به مینای دندان می شوند.
- مصرف بیش از اندازه نوشیدنی های گازدارنوشیدنی های گازدار اسیدی می باشند و مصرف بیش از اندازه آن ها می تواند اثر مخربی بر مینای دندان داشته باشد. به همین جهت توصیه شده است تا بعد از مصرف این نوشیدنی ها، دهان با آب شسته شود.
- خشکی دهانیکی دیگر از عواملی که می تواند زمینه ساز فعالیت باکتری های موجود در دهان باشد، خشکی دهان است. بنابراین اگر فردی دچار این عارضه می باشد، باید نوشیدن آب در طی روز را افزایش دهد.
- مصرف بیش از حد شیرینی جاتباکتری ها با مصرف قند و نشاسته می توانند اسید تولید کنند که اثر مخربی بر مینای دندان خواهد گذاشت.
- داشتن بعضی از مشکلات گوارشیبر اثر برخی از مشکلات گوارشی، اسید معده توانایی خارج شدن از معده به سمت دهان را دارد که با اسیدی کردن محیط دهان، به مینای دندان آسیب وارد می کند.
- ژنتیکبعضی از افراد به دلیل ژنتیک نوع دندان های آسیب پذیری دارند.
- برخی عوامل محیطی مانند دندان قروچه با فشار بیش از اندازه و سایش دندان ها به مرور زمان آسیب به مینای دندان را در پی خواهد داشت.
- مصرف بعضی دارو های خاصبعضی از دارو های خاص می توانند با اسیدی کردن محیط دهان، برای مینای دندان مخرب محسوب شوند.
هزینه ترمیم مینای دندان
هزینه ترمیم مینای دندان با توجه به نوع درمان و همچنین میزان و شدت پوسیدگی و آسیب مینای دندان، برای افراد متفاوت می باشد. هر چه بیمار برای درمان و ترمیم دندان آسیب دیده خود سریع تر اقدام نماید، قطعا شدت آسیب کمتر و در نتیجه هزینه نهایی درمان کمتر خواهد بود. موارد دیگری مانند موارد مورد استفاده برای ترمیم، موقعیت جغرافیایی مطب دندانپزشکی و تخصص دندانپزشک نیز بر هزینه ترمیم مینای دندان تاثیر گذار هستند. با تمام این موارد مهمترین عاملی که بر هزینه ترمیم مینای دندان تاثیر دارد، نوع درمانی است که به همین دلیل برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه باید برای چکاپ و بررسی دندان های خود به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید و با دندانپزشک دارای مهارت و با تجربه مشورت نمایید.
مزایای مینای دندان
مینای دندان مهترین لایه محافظتی دندان ها می باشد و کاربرد های فراوانی برای دندان ها دارد که عبارتند از:
- محافظت از دندان ها در برابر جویدن غذا و عاداتی مانند دندان قروچه
- حفاظت از دندان ها در برابر سرما و گرما
- محافظت از دندان ها در اثر مواد شیمیایی
- حفاظت از دندان ها در برابر عوامل ایجاد پوسیدگی
- داشتن خاصیت نفوذ پذیری همانند یک غشا
روش های درمان فرسایش مینای دندان
زمانی که مینای دندان از بین می رود، هیچ راهی برای بازگشت آن وجود ندارد، در این صورت برخی روش های درمانی وجود دارند که می توانید از آن ها بهره مند شوید. در زیر برخی از روش های درمانی فرسایش مینای دندان را برای شما شرح می دهیم:
-
باندینگ دندان
یکی از روش های ساده و مقرون به صرفه برای درمان فرسایش مینای دندان، باندینگ دندان می باشد. باندینگ می تواند برای دندان های لکه دار، ترک خورده و یا شکسته مورد استفاده قرار بگیرد.
-
لمینت دندان
یکی دیگر از روش های درمانی که مورد پسند بسیاری از افراد قرار گرفته است، لمینت می باشد که می تواند جهت بستن فاصله بین دندان ها، اصلاح لب پر شدن و شکستگی دندان ها و همچنین تغییر رنگ آن ها مورد استفاده قرار بگیرد.
-
ایمپلنت دندان
در واقع زمانی که فرسایش مینای دندان به قدری شدت یافته باشد که دندان از بین برود، ایمپلنت برای پر کردن جای خالی دندان، یک روش درمانی بسیار کاربردی می باشد.
پیشگیری از فرسایش مینای دندان
با وجود اینکه مینای دندان بسیار سخت می باشد، اما اگر دچار فرسایش شود، قابلیت بازسازی ندارد. بنابراین راهکار های پیشگیری از آن بسیار پر اهمیت می باشند. در زیر این موارد را برای شما شرح می دهیم:
- بهداشت دهان و دندان خود را به صورت منظم پیگیری نمایید. سعی کنید حداقل روزی دو بار مسواک بزنید و حتما از نخ دندان استفاده داشته باشید. توجه داشته باشید که نحوه مسواک زدن نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا مسواک زدن بسیار محکم می تواند اثر منفی بر مینای دندان داشته باشد.
- مصرف غذا ها و نوشیدنی های رنگی را در رژیم غذایی خود به حداقل برسانید.
- شستشوی دهان با آب بعد از مصرف غذا ها و نوشیدنی های اسیدی، می تواند نقش موثری داشته باشد.
- در مصرف شیرینی جات حد تعادل را رعایت کنید.
- توجه داشته باشید که بعد از مصرف شیرینی و مواد غذایی اسیدی بلافاصله مسواک نزنید و تنها دهان خود را با آب بشویید، زیرا مواد اسیدی باعث نرم شدن مینای دندان شده و مسواک زدن بلافاصله بعد از مصرف آن ها، می تواند به مینای دندان آسیب وارد نماید.
- مصرف آدامس بدون قند در بین وعده های غذایی می تواند با ترشح بزاق از خشکی دهان جلوگیری کند.
- خشکی دهان می تواند کمکی برای فعالیت باکتری های دهان باشد، بنابراین سعی کنید مصرف آب در طی روز را افزایش دهید.
- برای تقویت مینای دندان از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده نمایید.
- حدود هر ۶ ماه یک بار برای چکاپ دندان ها به کلینیک دندانپزشکی مراجعه داشته باشید. دندانپزشک با بررسی ها و تشخیص به موقع می تواند مانع از بروز بسیاری از مشکلات دهان و دندان شود.
- نوشیدنی های گاز دار می توانند اثر مخربی بر مینای دندان داشته باشند، پس مصرف آن ها را کاهش دهید. همچنین می توانید برای نوشیدن آن ها از نی استفاده کنید.
- مصرف لبنیات نیز می تواند به مقاومت مینای دندان کمک کند.
- در صورتی که دچار اختلالات معده و سوزش معده می باشید، باید بدانید که اسید معده قادر به خارج شده از آن و ورود به دهان می باشد. در نتیجه اختلالات معده نیز می توانند سبب آسیب به مینای دندان شوند، پس برای درمان آن اقدام نمایید.
- برخی از عادات رفتاری نامناسب مانند دندان قروچه می توانند با سایش دندان ها، مینای دندان را از بین ببرند. در صورتی که دچار این عادت رفتاری می باشید با مشورت دندانپزشک خود از نایت گارد در طول شب، استفاده داشته باشید.
سوالات متداول
-
روند فرسایش مینای دندان به چه صورت می باشد؟
از بین رفتن مینای دندان به طور ناگهانی اتفاق نمی افتد و مراحل فرسایش آن با تغییر رنگ دندان شروع می شود. ابتدا دندان ها دارای لکه های سفید می شوند. رعایت بهداشت دهان و دندان و برخی راهکار ها مانند فلورایدتراپی، می توانند در این مرحله سبب توقف فرسایش مینای دندان شوند. اگر فرسایش حاد تر شود، دندان ها زرد رنگ شده و احتمال دارد به رنگ قهوه ای نیز برسند. رسیدن به این مرحله با پوسیدگی دندان و آسیب های جدی تر می تواند دندان را به طور کامل از بین ببرد.
-
آیا در صورت از بین رفتن مینای دندان، امکان بازسازی آن وجود دارد؟
مینای دندان هیچ سلول زنده ای ندارد، بنابراین زمانی که از بین برود، هیچ راهی برای بازگشت آن وجود ندارد. به همین جهت جلوگیری از فرسایش مینای دندان بسیار اهمیت دارد. اگر مینای دندان دچار فرسودگی شود، باید برای درمان آن از راه های ترمیمی مانند پر کردن، روکش و باندینگ کمک گرفت.
-
باکتری ها چگونه می توانند سبب تخریب مینای دندان شوند؟
باکتری های موجود در دهان می توانند با مصرف قند و نشاسته غذا، آن ها را به اسید تبدیل کنند که اسید تولید شده به مرور زمان سبب آسیب به مینای دندان می شود. البته در نظر داشته باشید که با رعایت بهداشت دهان و دندان، می توانید از فرسایش مینای دندان خود جلوگیری نمایید.
-
چرا کودکان بیشتر دچار فرسایش مینای دندان می شوند؟
با توجه به بررسی های انجام شده، مصرف بیش از اندازه نوشیدنی های اسیدی و گازدار و همچنین آب شیر حاوی فلوراید، کودکان را بیشتر در معرض فرسایش مینای دندان قرار داده است.
-
تشکیل پلاک چه تاثیری بر مینای دندان دارد؟
ذرات غذایی، باکتری ها و بزاق همگی می توانند سبب تشکلیل لایه ای به نام پلاک بر روی سطح دندان ها شوند. باکتری های موجود در پلاک با مصرف قند و نشاسته می توانند اسید تولید کنند. اسید به لایه سخت محافظ دندان آسیب وارد کرده و به مرور زمان سبب فرسایش مینای دندان می شود.