افتادن زودتر از موعد دندانهای شیری مسئلهای است که ممکن است برخی از والدین را نگران کند. این دندانها باید در یک محدوده سنی مشخصی بیفتند، اما گاهی ممکن است این اتفاق زودتر از موعد رخ دهد.
اما به نظر شما محدوده سنی مناسب افتادن دندانهای شیری چه زمانی است؟
چه دلایلی ممکن است سبب افتادن زودتر از موعد این دندانها شوند؟
برای درمان این مشکل چه راهکارهایی وجود دارد؟
در این مقاله به بررسی افتادن زودهنگام دندان شیری (Deciduous teeth) میپردازیم.
همچنین، راهکارهایی برای درمان این مشکل برای شما والدین گرامی قرار دادهایم.
دندان شیری چیست؟
دوره رویش دندان به طور کلی به ۳ دسته دوره دندان شیری، دوره دندانهای مخلوط و دوره دندانهای دائمی تقسیم شده است.
بعد از ۶ ماهگی، دندانهای شیری شروع به رشد کرده و تا ۲ الی ۳ سالگی رشد آنها ادامه دارد.
کودک در سن ۶ سالگی به مرور زمان دندانهای شیری خود را از دست داده و پس از آن دندانهای دائمی جایگزین میشوند. زمانی که دندانهای شیری و دندانهای دائمی، با هم در دهان قرار گرفته باشند، دوره مخلوط دندانی شروع میشود که تا حدود ۱۲ سالگی ادامه مییابد. پس از آن دوره دندانهای دائمی آغاز میگردد.
بعد از افتادن ۲۰ دندان شیری، ۳۲ دندان دائمی جایگزین دندانهای شیری خواهند شد. جالب است بدانید تکامل دندانهای شیری از دوران جنینی آغاز شده است، به همین جهت مراقبتهای درست در بارداری، نقش به سزایی در سلامت دندانهای شیری دارد.
در واقع اهمیت دندان شیری مربوط به توسعه و شکل گیری دهان و فک کودک است و تاثیر بسیاری در غذا خوردن و گفتار او دارد. میتوان گفت، دندانهای شیری همانند یک راهنما برای رشد دندانهای دائمی هستند.
سن افتادن دندان شیری
افتادن دندانهای شیری در اکثر کودکان، از ۶ سالگی شروع شده و تا ۱۲ سالگی ادامه مییابد، اما این احتمال نیز وجود دارد که در سنین پایینتر دندانهای شیری کودک لق شود. ترتیب افتادن دندانهای شیری به این شکل است که در سن ۶ تا ۸ سالگی دندانهای انسیزور میانی و کناری و در سن ۹ تا ۱۲ سالگی دندانهای مولر اول، مولر دوم و کانین میافتند.
در صورتی که دندانهای شیری به شکل طبیعی، زودتر از زمان مناسب بیفتند، مشکل خاصی به وجود نمیآید، اما زمانی که بر اثر عوامل متفاوتی مانند ضربه و یا عفونت، کودک دندانهای شیری خود را از دست بدهد، در این زمان نگرانیهایی برای والدین پیش می آید.
دلایل افتادن زودهنگام دندان شیری
برای اینکه زمینه برای سلامت دائمی دهان و دندان کودک فراهم شود، والدین باید به بهترین شکل از دندانهای شیری کودک خود مراقبت کنند و سعی داشته باشند که افتادن دندانهای شیری فرزندشان در زمان مناسب اتفاق بیفتد.
در زمان مناسب از سمت دندانهای دائمی به دندانهای شیری فشار وارد شده که این فشار سبب گسسته شدن دندانهای شیری و شل شدن آنها میشود. به این ترتیب فرآیند طبیعی افتادن دندانهای شیری اتفاق میافتد.
گاهی به دلایلی احتمال افتادن زود هنگام دندانهای شیری وجود دارد که در زیر به بررسی آنها میپردازیم:
-
ضربه و آسیب فیزیکی
گاهی ممکن است بر اثر حادثه و یا ضربه در هنگام بازی کردن، به دندانهای کودک آسیب وارد شود.
-
پوسیدگی
پوسیدگی با ایجاد عفونت، میتواند سبب لق شدن دندان در استخوان فک و افتادن آن شود.
-
بیماری کموتاکسی ناقص
این بیماری با جلوگیری از حرکت گلبولهای سفید، میتواند سبب ایجاد بیماری پریودنتیت شود. این بیماری التهابی روی بافتهای حمایت کننده دندان اثر میگذارد. کموتاکسی ناقص مانع فعالیت گلبولهای سفید شده و در نتیجه سیستم ایمنی بدن نمیتواند مانع عفونت لثه شود.
-
بیماری دیابت
در صورت عدم درمان بیماری دیابت در کودکان، نوعی گلبول سفید بیگانه خوار به نام نوتروفیل در مغز استخوان تشکیل شده و پس از آن از طریق جریان خون، وارد بافتهای بدن میشود. در این صورت این ناهنجاری منجر به تغییر متابولیسم کلاژن شده و میتواند بیماریهای لثه را افزایش دهد.
-
بیماری هیپوفسفاتازیا
یک بیماری ژنتیکی نادر که در صورت ابتلا به این بیماری بیش از ۷۰ درصد کودکان، قبل از زمان مناسب برای افتادن دندانهای شیری، تمام دندانهای خود را از دست میدهند. این بیماری به دلیل کاهش سطوح سرم آلکان فسفاتاز، سبب آسیب به الیاف لیگامان که وظیفه نگهداری دندانها را در جای خود دارد، میشود.
-
بیماری نوتروپنی
این بیماری مربوط به خون بوده که در آن برخی از گلبولهای سفید که وظیفه مبارزه با عفونتهای باکتریایی را بر عهده دارند، کاهش یافته و یا از بین میروند. در این صورت، کودک به علت ابتلا به عفونت پریودنتال تمام دندانهای خود را خیلی زودتر از زمان مناسب از دست میدهد.
-
بیماری پاپیون لفور
پاپیون لفور، یک بیماری ژنتیکی بسیار نادر است که کودکان فاقد آنزیمی به نام کاتسپین C هستند. کودکان مبتلا به این بیماری، در نهایت به علت پریودنتیت، دندانهای شیری و حتی دندانهای دائمی خود را از دست میدهند.
درمان افتادن زودهنگام دندان شیری
زمانی که کودک در اثر ضربه دندان خود را از دست داده باشد، دندانپزشک باید به بررسی عدم وجود شکستگی در استخوان فک و باقی ماندن ریشه در دهان بپردازد. زمانی که دندان کودک افتاد، شاید امکان پیوند مجدد آن وجود داشته باشد؛ بنابراین دندان را در شیر قرار داده و به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید.
در صورتی که دندانپزشک نتواند برای دندان کنده شده کاری انجام دهد، کودک باید تا زمان رشد دندانهای دائمی از فضا نگهدار استفاده کند.
انواع فضا نگهدار برای درمان افتادن زودهنگام دندان شیری
با توجه به محل دندان از دست رفته، انواع متفاوتی از فضا نگهدار وجود دارند که در زیر به آنها اشاره شده است:
-
فضا نگهدار بند و حلقه
در زمان از دست رفتن دندان مولر شیری اول، فضا نگهدار بند و حلقه به کار میرود. دندانپزشک با کشیدن یک بند دور مولر دوم و امتداد حلقه سیمی شکل تا طرف مقابل این کار را انجام میدهد. امتداد بند و حلقه از مولر اول شیری تا مولر اول دائمی ادامه مییابد تا فضای مناسب برای رشد پرمولر دوم حفظ شود.
-
فضا نگهدار دو طرفه
زمانی که در یک قوس دهانی بیش از یک دندان و یا مولر دوم از دست رفته باشد، در این هنگام فضا نگهدار دو طرفه کاربرد دارد که دارای انواع مختلفی است. در ادامه آنها را معرفی کردهایم:
- فضا نگهدار پشت دندانی این فضا نگهدار به گونه ای طراحی شده است که بندهای آن دو طرف دندانهای مولر قرار میگیرند و یک سیم ضخیم روی سطح دندانهای جلویی از داخل، قرار داده میشود.
- ابزار نانس کارایی این ابزار در زمان از دست رفتن دندانهای مولر شیری فک بالا در هر دو طرف دهان است. بندها از دو طرف، روی دندانهای مولر قرار گرفته و به کمک یک سیم ضخیم به هم متصل میشوند.
- فضا نگهدار ترنس پالاتال یا سقف دهانی اگر دندانهای مولر شیری در دو سمت فک بالا و بیش از یک دندان در قوس بالایی دهان از دست رفته باشند، در این صورت این نوع فضا نگهدار کاربرد دارد. بندها روی مولرهای دو طرف دندانها به کمک سیم به هم متصل میشوند که این سیم از بافت سقف دهان عبور میکند.
عوارض افتادن زودهنگام دندان شیری
دقت داشته باشید که هر دندان وظیفه خاص خود را دارد. درست است که دندان شیری به صورت موقت در دهان باقی میماند، اما همین زمان محدود نیز برای کودک ضروری است. در صورت افتادن زودهنگام دندان شیری، ممکن است هر یک از عوارض زیر برای کودک ایجاد شوند:
-
کج شدن دندان دائمی
اگر دندان شیری به هر دلیلی زودتر از زمان مناسب بیفتد، جای خالی آن به سرعت توسط دندانهای دیگر اشغال میشود. این اتفاق سبب انحراف و کج شدن دندانهای مجاور گردد.
-
نهفته ماندن دندان دائمی
از طرفی به دلیل پر شدن این جای خالی، دندانهای دائمی فضای کافی برای رشد ندارند. در این صورت دندان دائمی یا به صورت نهفته باقی میماند و یا از جای نامناسبی رشد میکند.
-
افزایش احتمال پوسیدگی دندان دائمی
شرایط نامناسب دندانها در این وضعیت سبب گیر کردن مواد غذایی بین دندانها شده و احتمال ابتلا به پوسیدگی و عفونتهای دندانی را افزایش میدهد.
-
تاثیر روی تکلم
همچنین در برخی مواقع این شرایط میتواند روی تکلم کودک تاثیر داشته باشد. چرا که دندانها نقش موثری در تکلم فرد داشته و در صورت رشد نامناسب، این فرایند با مشکل مواجه میشود.
اهمیت حفظ دندان شیری
دندانهای شیری کودک اهمیت بسیار زیادی برای سلامت دهان و دندان کودک دارد. در زیر به موارد اهمیت دندانهای شیری اشاره شده است:
- دندانهای شیری در رشد ساختار صورت و زیبایی آن اهمیت دارند.
- دندانهای شیری به کودک برای تکلم و صحبت کردن درست کمک میکنند.
- برای رشد فک، دندانهای شیری اهمیت زیادی دارند؛ زیرا در صورت نبودن آنها احتمال دارد رشد فک دچار اختلالاتی شود.
- دندانهای شیری به عنوان یک راهنما برای رشد دندانهای دائمی اهمیت دارند.
- وجود دندانهای شیری به کودک برای جویدن غذا و تغذیه مناسب کمک میکند. در صورت نبود آنها، احتمال دارد کودک برای غذا خوردن دچار مشکلاتی شود و رشد کودک را تحت تاثیر قرار دهد.
روشهای پیشگیری از افتادن زودهنگام دندان شیری
برای پیشگیری از افتادن زود هنگام دندانهای شیری کودک خود، باید نکات زیر را رعایت کنید:
- مراقب بهداشت دهان و دندان کودک باشید.
- مصرف شیرینی و شکلات را تا حد امکان برای کودکتان کاهش دهید.
- کودک خود را هر ۳ سال یک بار برای چکاپ دندانها به کلینیک دندانپزشکی ببرید.
- خانمها در زمان بارداری، برای تکامل و استحکام درست دندانهای فرزند خود تغذیه مناسب را زیر نظر پزشک خود رعایت کنند.
- در صورت بروز کوچکترین پوسیدگی، باید سریعا برای رفع آن به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید؛ زیرا احتمال دارد علاوه بر درد و ناراحتی برای کودک، با افتادن زود هنگام دندان، فضای مناسب برای رشد دندانهای دائمی از بین برود.
سوالات متداول
-
آیا دندان شیری هم عصب کشی میشود؟
برخی از افراد تصور میکنند که به دلیل دائمی نبودن دندانهای شیری، میتوانند زودتر آن را بکشند؛ این طرز فکر اصلا درست نیست. در زمانی که دندان شیری دچار پوسیدگی شده باشند، عصب کشی دندان مورد نیاز است.
درمان ریشه در دندانهای شیری با دندانهای دائمی دارای تفاوتهای تکنیکی است. باقی ماندن دندانهای شیری در دهان کودک تا زمانی که دندانپزشک صلاح میداند، باید انجام شود، زیرا در صورت کشیدن زود هنگام آن، ممکن است مشکلاتی برای کودک ایجاد شود. -
لق شدن دندان کودکان در چه سنی اتفاق میافتد؟
بین سن ۶ تا ۱۲ سالگی، دندانهای شیری کودک شروع به لق شدن و افتادن میکنند. به طور معمول افتادن دندانها به همان ترتیبی است که در ابتدا در آمدهاند، یعنی دندانی که دیرتر از بقیه دندانها درآمدهاند؛ دیرتر از بقیه هم میافتد.