ارتودنسی دندان | هزینه، مزایا، انواع، مراحل، مراقبتها و معایب

صاف و مرتب بودن دندان ها تاثیر به سزایی بر چهره فرد دارد. در صورتی که دندان ها ظاهر خوبی نداشته باشند، فرد اعتماد به نفس خود را در هنگام خندیدن و صحبت کردن از دست می دهد. افراد در هر رده سنی که باشند، می توانند برای اصلاح ناهنجاری دهانی خود از یک روش بی نظیر دندانپزشکی، به نام ارتودنسی (Orthodontics) بهره ببرند. ارتودنسی علاوه بر زیبا ساختن وضعیت دهان و دندان، سبب بهبود سلامت دهان و دندان نیز خواهد شد. رسیدگی به دندان های کج و نامرتب بسیار سخت تر می باشد، به همین دلیل احتمال پوسیدگی دندان و یا آسیب های دیگر دهان و دندان راحت تر اتفاق می افتد.

ارتودنسی دندان چیست؟

ارتودنسی یکی از شاخه های علم دندانپزشکی و مربوط به تشخیص و درمان ناهنجاری های دهان و دندان می باشد. ارتودنسی به طور تخصصی به بررسی و درمان بی نظمی دندان ها و فک می پردازد. در آغاز، این شیوه تنها جهت صاف و مرتب کردن دندان های کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار می گرفت، اما امروزه بزرگسالان هم از این روش برای اصلاح ناهنجاری های دهانی خود استفاده می کنند. این شاخه چند منظوره در دندانپزشکی، به تنهایی و در ترکیب با روش های درمانی دیگر فک و صورت و یا دندانپزشکی زیبایی کاربرد دارد. دندان های کج و نامرتب نه تنها ظاهر دندان ها را کاهش می دهند، بلکه شلوغی دندان ها سبب سخت تر بودن رعایت بهداشت دهان و دندان می گردد. همچنین می تواند بر جویدن غذا و تکلم نیز تاثیر داشته باشد.

چه کسانی به ارتودنسی دندان نیاز دارند؟

ردیف نبودن دندان ها و یا وجود ناهنجاری های فک، می تواند احتمال ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های لثه را افزایش دهد و در واقع اهمیت ارتودنسی، برای جلوگیری و یا درمان این مشکلات می باشد. در صورتی که دندان ها وضعیت مناسبی نداشته باشند، فرد در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دچار مشکلاتی می شود که سلامت دهان و دندان را تحت تاثیر قرار می دهد. مشکلاتی مانند جلو بودن هر کدام از فک ها، شلوغی دندان ها، کجی دندان ها و یا ردیف نبودن آن ها می تواند مشکلاتی برای تکلم فرد ایجاد نماید. گاهی اوقات این ناهنجاری به صورت مادر زادی وجود داشته و یا به مروز زمان و در اثر برخی عادات نادرست مانند مکیدن شست در دوران کودکی به وجود می آید. به هر حال دلیل به وجود آمدن این ناهنجاری هرچه باشد، این موضوع اهمیت دارد که در اسرع وقت فرد تحت درمان قرار بگیرد.

هزینه ارتودنسی دندان

هزینه ارتودنسی، همانند هر درمان دندانپزشکی دیگری به عوامل متعددی بستگی دارد. عوامل تاثیر گذار بر هزینه ارتودنسی دندان شامل شدت ناهنجاری بیمار، سن، نوع درمان و مهارت دندانپزشک می شود. ارتودنسی انواع متفاوتی دارد که هر کدام از آن ها هزینه های مختص به خود را شامل می شوند. برای متوجه شدن از هزینه درمان باید به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید تا دندانپزشک با بررسی وضعیت دهان و دندان شما هزینه نهایی را برای شما تخمین بزند. در اکثر کلینیک های دندانپزشکی، هزینه این درمان به شکل اقساطی محاسبه می گردد. همچنین در صورت داشتن بیمه درمانی، با معاینه دندانپزشک معتمد می توانید از پرداخت بخشی از هزینه، توسط بیمه درمانی خود اطمینان حاصل کنید. برای آگاهی بیشتر از هزینه ارتودنسی، مقاله قیمت ارتودنسی دندان را مطالعه کنید.

زمان شروع ارتودنسی دندان

درمان ارتودنسی، در هر سنی اثر مفید خود را خواهد گذاشت، اما هر چه درمان در سنین پایین تر انجام گیرد، علاوه بر افزایش احتمال موفقیت، درمان ناهنجاری سریع تر انجام می شود. در حال حاضر برای کودکان 7 تا 11 سال، درمان مدت دار ارتودنسی با اثرات بسیار چشم گیری صورت می گیرد. برای کودکانی که در سن رشد هستند، جواب دهی ارتودنسی بسیار فوق العاده خواهد بود و همچنین می تواند سبب کاهش نیاز به درمان های دیگر دهان و دندان شود. اما احتمال دارد برطرف کردن ناهنجاری های فک و صورت در بزرگسالی به سادگی امکان پذیر نباشد. با این حال درمان ارتودنسی فقط مخصوص کودکان نیست و ارتودنسی برای تمام سنین جواب دهی دارد. به طور معمول مشکلاتی که بزرگسالان برای درمان آن نیاز به ارتودنسی دارند، همان مشکلاتی است که در کودکان وجود دارد، اما این افراد نتوانسته اند که در زمان مناسب برای درمان آن اقدام کنند.

مزایای ارتودنسی دندان

ارتودنسی دندان فواید و مزایای بسیاری دارد که در زیر به برخی از مزایای ارتودنسی دندان اشاره شده است:

1. ارتودنسی، می تواند بسیاری از ناهنجاری های دندان و فک را بر طرف نماید و طول عمر دندان ها را افزایش دهد.
2. درمان به روش ارتودنسی، یک درمان طولانی مدت و ماندگار برای دندان های طبیعی می باشد.
3. ارتودنسی انواع بسیاری دارد، به همین جهت در صورتی که بیمار ظاهر ارتودنسی را دوست نداشته باشد، دندانپزشک می تواند از بریس های سرامیک و یا شفاف استفاده نماید.
4. داشتن دندان های شلوغ و یا نامرتب، بهداشت دهان و دندان را بسیار ضعیف می کند. درمان ارتودنسی با بهبود شرایط دهان و دندان، رعایت بهداشت دهان و دندان به شکل درست و راحت تر را برای بیمار فراهم می کند.
5. ناهماهنگی دندان ها سبب می شود تا به آن ها فشار متعادلی وارد نشود، به همین جهت آسیب پذیری دندان و لثه به شدت افزایش می یابد که ارتودنسی این مشکل را به راحتی درمان می کند.
6. ارتودنسی با بهبود وضعیت دهان و دندان، مشکلات جویدن غذا و یا تکلم را برای فرد بر طرف می کند.

کاربرد ارتودنسی دندان

در صورتی که فک بالا و پایین در زمان بسته شدن دهان بر روی هم منطبق نباشند، می توانند مشکلاتی را در تکلم و جویدن غذا به وجود آورند. جلو بودن فک بالا یا اوربایت و جلو بودن فک پایین یا کراس بایت و اپن بایت سبب ایجاد این مشکلات می شوند. همچنین شلوغی دندان ها سبب می شود تا دندان های دائمی فضای مناسبی برای رشد و نمو نداشته باشند. متخصص ارتودنسی، علاوه بر اصلاح ظاهر دندان ها، به درمان تمام ناهنجاری ها می پردازد. این روش کار آمد و بسیار موثر دارای کاربرد های متعددی از جمله موارد زیر می باشد:

1. بستن فاصله بین دندان ها
2. صاف کردن دندان های کج و نامرتب
3. بهبود عملکرد دهان در جویدن غذا و تکلم
4. برطرف نمودن جلو و عقب بودن فک ها
5. اصلاح وضعیت فک و دندان

تشخیص ارتودنسی دندان

در ابتدا متخصص ارتودنسی با دقت به بررسی وضعیت دهان و دندان بیمار می پردازد و نحوه درمان و تمام شرایط را برای بیمار شرح می دهد. همچنین این اطلاعات را به بیمار خواهد داد که در صورت عدم درمان، چه عواقبی در آینده ایجاد می شود. ارزیابی متخصص ارتودنسی، شامل بررسی کامل تاریخچه پزشکی بیمار، انجام معاینات لازم، بررسی عکس های رادیوگرافی و اسکن های مورد نیاز و ساختن قالب مورد نیاز بیمار می باشد. متخصص ارتودنسی با در نظر گرفتن برنامه درمانی، بهترین روش مورد نیاز برای بیمار را در نظر خواهد گرفت.

انواع ارتودنسی دندان

ارتودنسی برای اصلاح بسیاری از مشکلات و ناهنجاری های دهان و دندان کاربرد دارد. به طور کلی این درمان بر اساس نوع ابزار و تجهیزات به کار رفته 2 دسته بندی کلی دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است:

1. ارتودنسی ثابت

   این روش به کمک تجهیزات خاصی برای درمان طولانی مدت استفاده می گردد. در تمام طول دوره درمان، دستگاه ارتودنسی در دهان بیمار باقی خواهد ماند.
   1. ارتودنسی براکت فلزی: براکت های فلزی و سیم، بریس های استانداری را ایجاد کرده که روی دندان ثابت می مانند و با اعمال نیرو به موقعیت مورد نظر هدایت می شوند. این روش از قدیمی ترین روش های ارتودنسی می باشد که هنوز هم کاربرد دارد.
   2. ارتودنسی براکت سرامیکی: این روش بسیار مشابه با روش ارتودنسی با براکت های فلزی می باشد، اما تفاوت این دو در جنس براکت ها است. این براکت ها از آلیاژ های سرامیک و مواد کامپزویتی ساخته شده اند و رنگی شبیه به دندان های طبیعی دارند، به همین دلیل به طور واضح قابل مشاهده نیستند.
   3. ارتودنسی لینگوال: در این روش، ابزار ارتودنسی پشت دندان ها قرار می گیرند، بنابراین برای افرادی که تمایل دارند اطرافیان متوجه ارتودنسی آن ها نشوند، بسیار مناسب است، اما زمانی که افراد به این روش عادت می کنند، نسبت به بقیه روش های ارتودنسی طولانی تر است. همچنین به دلیل ساخت سفارشی، ابزار مربوطه هزینه بالاتری دارد. معمولا به دلیل مزاحمتی که دستگاه ارتودنسی برای زبان ایجاد می کند، دندانپزشکان به ندرت این روش را پیشنهاد می دهند.
   4. ارتودنسی دیمون: این روش با استفاده از تکنولوژی متفاوتی، زمان کوتاه تر و مراحل سریع تری دارد. روش دیمون با وارد کردن نیرو های بسیار قوی تر برای درمان بی نظمی های بسیار شدید مورد استفاده می باشد.
   5. ارتودنسی فانکشنال با دستگاه ثابت: این روش درمانی شاید خیلی شناخته شده نباشد. در واقع ارتودنسی با پلاک فاکشنال علاوه بر اصلاح ناهماهنگی دندان ها می تواند با برقراری توازن بین فک ها، باعث تغییر بسیاری در چهره فرد شود.

2. ارتودنسی متحرک

   برای این روش از ابزاری استفاده می گردد که الزامی نیست که در طولانی مدت در دهان باقی بمانند.
   1. نگهدارنده هاولی: زمانی که بریس های ثابت برداشته می شوند، برای ثابت نگه داشتن دندان ها دندانپزشک از این روش استفاده می کند. ریتینر یک نگهدارنده است که در صورت لزوم، دندانپزشک استفاده از آن را توصیه می کند.
   2. ارتودنسی با الاینر شفاف: این تراز کننده های شفاف به خوبی روی دندان ها منطبق می شوند و دندان ها را با کمترین ناراحتی جفت می کنند. این الاینر ها را می توان در هنگام غذا خوردن و مسواک زدن از دهان خارج کرد.
   3. پلاک زداسپرینگ: برای افرادی که قصد دارند دندانی که به عقب رفته را به سمت جلو بکشند، این روش قابل استفاده است.
   4. ارتودنسی با پلاک فانکشنال متحرک: یکی دیگر از دستگاه های ارتودنسی که برای رفع ناهنجاری استخوان، و ناهماهنگی دندان ها به کار می رود، پلاک فانکشنال می باشد. استفاده از پلاک فانکشنال می تواند فک بالا و پایین را به جای اصلی خود برگرداند. ارتودنسی با این روش به جای فشار واردن کردن به دندان ها برای ایجاد فضای بیشتر به فک فشار وارد می کند.

مراحل ارتودنسی دندان

مراحل ارتودنسی دندان شامل موارد زیر می شود:

1. مرحله اول:

   در ابتدا باید یک کلینیک دندانپزشکی و ارتودنتیست مورد اطمینان و خوب را پیدا کنید. حتما دقت داشته باشید که درمان خود را به دست متخصص ارتودنسی بسپارید. ارتودنتیست تشخیص می دهد که آیا ناهنجاری بیمار با ارتودنسی رفع می شود یا به جراحی فک هم نیاز دارد.

2. مرحله دوم:

   در این مرحله، متخصص ارتودنسی بررسی و معاینه لازم را انجام می دهد و هزینه و روند درمان را برایتان شرح می دهد. قبل از شروع درمان برخی از اقدامات مورد نیاز انجام می شود. در ابتدا دندانپزشک با بررسی عکس رادیو گرافی دندان ها، تمام ناهنجاری های دهان و دندان را مورد بررسی قرار می دهد تا متوجه شود چه درمانی برای شما مناسب است. اگر نیاز به کشیدن دندان باشد، دندانپزشک دندان اضافی را قبل از شروع ارتودنسی از دهان بیمار خارج می کند.

3. مرحله سوم:

   متخصص ارتودنسی با انتخاب ابزار های مناسب، روش درمان را آغاز کرده و ابزار ارتودنسی را روی دندان ها نصب می کند. در طول درمان، مراجعه مکرر و مستمر به مطب دندانپزشکی صورت می گیرد.

مراقبت های ارتودنسی دندان

در حین انجام ارتودنسی و بعد از آن باید نکات و مراقبت هایی را رعایت کنید که در زیر به بررسی مراقبت های ارتودنسی دندان می پردازیم:

1. مراجعات مکرر و منظم به مطب دندانپزشکی در طول درمان از اهمیت خاصی برخوردار است. این مراجعات علاوه بر کنترل دستگاه ها، برای بررسی نحوه درمان اهمیت خاصی دارد.
2. رعایت بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی را باید بسیار جدی بگیرید. در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، احتمال پوسیدگی دندان و بیماری های دیگر دهان و دندان به شدت افزایش می یابد.
3. مراقبت از ابزار های ارتودنسی را مانند دندان های طبیعی خود رعایت کنید. مراقب باشید تا براکت ها نشکنند و با مسواک و نخ دندان بعد از هر وعده غذایی بین آن ها را تمیز کنید.
4. رژیم غذایی در طول ارتودنسی دندان از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین منظور باید از خوردن غذا هایی مانند بلال، هویج، مغز ها و غذا هایی که سفت هستند، پرهیز کنید.
5. برای شست و شوی دهان از دهانشویه استفاده نمایید.

معایب ارتودنسی دندان

ارتودنسی یک روش عالی برای درمان ناهنجاری های دهان و دندان است، اما به هر حال مانند هر روش درمانی دیگر ممکن است عوارضی داشته باشد که در زیر به بررسی عوارض ارتودنسی دندان می پردازیم:

1. پوسیدگی دندان

   پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین عوارضی است که در طی ارتودنسی دندان احتمال رخ دادن آن وجود دارد. رشد باکتری ها در بین براکت های موجود در دهان بسیار راحت است، زیرا مواد غذایی در زیر براکت ها تجمع پیدا می کنند که در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، این اتفاق بسیار کاهش می یابد.

2. بیماری لثه

   مهمترین علائم بروز بیماری لثه در طی ارتودنسی، خونریزی لثه ها در هنگام مسواک زدن می باشد. در صورت بروز التهاب و یا بیماری پریودنتال، درمان ارتودنسی مشکل خواهد بود، زیرا مشکلات ایجاد شده برای لثه، سرعت حرکت دندان ها را بسیار کاهش می دهد.

3. طولانی بودن زمان درمان ارتودنسی

   به طور معمول درمان ارتودنسی از 1 تا 3 سال طول می کشد. احتمال دارد بر اثر بعضی عوامل متعدد این زمان کوتاه تر و یا طولانی تر شود.

4. خطر برگشت درمان ارتودنسی

   در صورتی که درمان ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی و به طور صحیح انجام گیرد، احتمال برگشت آن بسیار کاهش می یابد، اما به طور معمول بعد از اتمام درمان ارتودنسی تا حدود یک سال باید از نگهدارنده ها کمک گرفت.

5. زخم و خراش

   زمانی که براکت ها در دهان قرار می گیرند، تا زمانی که فرد به آن ها عادت کند، تا حدودی سبب زخم در ناحیه دهان می شود.

6. تحلیل طول ریشه

   احتمال کوتاه شدن ریشه در حین درمان ارتودنسی برای افرادی که سابقه شکستگی دندان و یا آسم دارند، وجود دارد. متخصص ارتودنسی با دقت کافی بر روی مدت و مقدار نیروی اعمال شده روی دندان می تواند مانع بروز این اتفاق شود.

7. خطای ارتودنتیست

   در صورتی که دندانپزشک، تخصص ارتودنسی را نداشته باشد، احتمال بروز مشکلات زیادی از ابتدای کار وجود دارد. به همین جهت باید در انتخاب متخصص ارتودنسی دقت کافی را داشته باشید.

سوالات متداول

1. چگونه می توان براکت ارتودنسی را تمیز کرد؟

   با کمک مسواک و براش مخصوص ارتودنسی، می توانید براکت های خود را به راحتی تمیز کنید.

2. آیا براکت ارتودنسی برای صحبت کردن مشکلاتی را ایجاد می کند؟

   درمان ارتودنسی می تواند با رفع ناهنجاری های دهان و دندان باعث بهبود تکلم شود. ممکن است در چند روز اول به دلیل عادت نداشتن بیمار به براکت ها کمی نوک زبانی صحبت کند، اما بعد از چند روز به آن عادت می کند.

3. آیا ارتودنسی یک درمان دائمی می باشد؟

   در تمام مراحل زندگی، حرکات جزئی دندان طبیعی می باشد اما به هر حال بعد از درمان ارتودنسی معمولا دندان ها به درمان بیشتری نیاز ندارند.

4. آیا ارتودنسی برای افراد سالخورده امکان پذیر است؟

   تا زمانی که افراد دارای دندان و لثه سلامت باشند، درمان ارتودنسی برای آن ها قابل انجام است. برای ارتودنسی سلامت دهان و دندان اهمیت دارد و در صورت بالا بودن سن، فقط درمان کمی طولانی تر خواهد بود.

5. استفاده از الاینر نامرئی چند ساعت در روز است؟

   استفاده از الاینر حدود 20 یا 22 ساعت در روز توصیه شده است، این بدان معنی می باشد که فقط در زمان غذا خوردن و مسواک زدن می توان الاینر ها را از دهان خارج کرد.

6. تغذیه در دوران ارتودنسی به چه شکل می باشد؟

   در طی درمان ارتودنسی در صورت خوردن غذا های سفت، احتمال شکستگی براکت ها وجود دارد، بنابراین سعی کنید تا حد امکان خوردن غذا های خشک را به حداقل رسانده و در صورت مصرف آن ها را به قطعات ریز تر تقسیم کنید. نوشیدنی های دارای قند و اسید به سادگی سبب پوسیدگی دندان می شوند، به همین جهت بهتر است برای مصرف از نی استفاده کنید.