مال اکلوژن (Malocclusion) حالتی است که دندان‌ها در وضعیت صحیح خود قرار نگرفته باشند. این ناهنجاری خود انواع مختلفی دارد که هر کدام بسته به وضعیت دندان‌ها، نام‌گذاری شده‌اند. با توجه به اینکه در این ناهنجاری، دندان‌ها در موقعیت صحیحی قرار ندارند، مشکلاتی هم برای بیمار به وجود می‌آورد. مال آکلوژن معمولا همراه با علائمی است که می‌توان آن را به راحتی تشخیص داد و هرچه سریع‌تر برای درمان آن نیز اقدام کرد.
دکتر فاطمه لبافی در ادامه با بررسی هر سه نوع مال آکلوژن، اطلاعات کاملی درباره علل، علائم و روش‌های درمان هر کدام از انواع این ناهنجاری ارائه کرده‌اند. پس مطالعه این مطلب را از دست ندهید!
مال اکلوژن چیست؟
آکلوژن اصطلاحی است که به معنای بایت یا همان قرارگیری دندان‌های بالا و پایین روی هم اشاره دارد. به طور معمول، دندان‌های فک بالا طوری قرار گرفته‌اند که یک فاصله افقی نرمالی با دندان‌های فک پایین دارند.
همچنین، فاصله عمودی آنها طوری است که قسمتی از دندان‌های فک پایین را می‌پوشانند. زمانی که اصطلاح مال آکلوژن مطرح می‌شود، منظور این است که مشکلی در آکلوژن بیمار به وجود آمده است. این بدان معناست که دندان‌های بالا و پایین بیمار به درستی در یک راستا قرار نگرفته‌اند.
مال آکلوژن بسته به وضعیت قرارگیری دندان‌ها، به انواع مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که در اکثر بیماران، این مشکل با درجه خفیف بروز پیدا می‌کند.
علل وقوع مال اکلوژن
معمولا بروز مال اکلوژن به دلیل عوامل ژنتیکی ایجاد می‌شود، اما بروز آن می‌تواند دارای دلایل محیطی نیز باشد.. به طور کلی دلایل بروز مال اکلوژن عبارت‌اند از:
- دلایل ارثی همانطور که گفته شد، مال آکلوژن اغلب به صورت ارثی بروز پیدا می‌کند. اندازه و شکل فک می‌تواند در بروز این مشکل تاثیر زیادی داشته باشد. همچنین، برخی از نقایص مادرزادی در ایجاد چنین مشکلی نقش دارند. به عنوان مثال، یکی از عواملی که می‌تواند احتمال ایجاد مال آکلوژن را افزایش دهد، شکاف کام و لب است.
- مکیدن انگشت دست این عادت رفتاری نادرست می‌تواند با تحت تاثیر قرار دادن رویش دندان‌های دائمی، سبب بروز مشکلاتی در سلامت دهان و دندان شود.
- استفاده طولانی مدت از شیشه شیر یکی دیگر از مواردی که می‌تواند سبب بروز مال اکلوژن شود، استفاده طولانی مدت از شیشه شیر است.
- برخی از عادات دوران کودکی برخی از عادات ممکن است تا سنین بالاتر نیز باقی بمانند. به عنوان مثال، برخی از کودکان عادت دارند زبان خود را به دندان‌ها و کام فشار دهند. این عادت به مرور زمان سبب بروز مشکلاتی می‌شود.
- از دست دادن زود هنگام دندان‌های شیری افتادن زودهنگام دندان‌های شیری ممکن است به دلایل متعددی اتفاق بیفتد. به عنوان مثال، در اثر پوسیدگی یا ضربه‌ای که به دندان وارد می‌شود، احتمال افتادن زودهنگام آن وجود دارد.
در این صورت جای خالی دندان، باعث حرکت دندان‌های مجاور شده و بی نظمی و ناهماهنگی‌هایی در وضعیت دندان‌ها ایجاد می‌شوند. این اتفاق می‌تواند عوارض بسیاری را برای کودک در سنین بالاتر ایجاد نماید. در این شرایط معمولا دندانپزشک متخصص از فضا نگهدار برای حفظ سلامت دهان و دندان کودک استفاده می‌کند. - عدم رعایت بهداشت دهان و دندان به طور کلی عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند آسیب‌های جدی به سلامت آن وارد کرده و سبب بروز انواع مال اکلوژن شود.
- تروما به فک و صورت گاهی اوقات یک حادثه مانند تصادف و یا ضربه در بازی و یا مسابقات ورزشی می‌توانند باعث تغییراتی در موقعیت دندان‌ها و یا فک شوند. همچنین، گاهی استخوان فک در اثر این حوادث دچار شکستگی می‌شود. در صورتی که ترمیم و جوش خوردن آن به درستی صورت نگیرد، احتمال بروز مال آکلوژن بالاتر می‌رود.
- بروز برخی از تومورهای دهانی گاهی اوقات برخی از تومورهای دهانی با آسیب به بافت‌های دهان و دندان علاوه بر ایجاد انواع مال اکلوژن، سبب بروز آسیب‌های جدی‌تری می‌شوند.
- وجود دندان اضافه در دهان گاهی به دلایل مختلف، ممکن است یک دندان اضافه در دهان رویش پیدا کند. این اتفاق مطمئنا نظم طبیعی دندان‌ها را بهم زده و سبب بروز مال آکلوژن می‌شود.
- وجود دندان نهفته در صورتی که یک دندان به صورت نهفته باقی مانده باشد، ممکن است شرایط خوبی برای دندان‌ها به وجود نیاورد. به عنوان مثال، دندان عقل می‌تواند به دندان کناری فشار وارد کرده و سبب آسیب و حتی تغییر موقعیت آن شود.
- وجود دندان با شکل غیر طبیعی گاهی اوقات، دندان‌هایی در دهان رویش پیدا می‌کنند که شکل طبیعی خود را ندارند. این موضوع سبب می‌شود دندان‌های مقابل نتوانند به درستی روی آنها قرار بگیرند و آکلوژن بیمار دچار مشکل شود.
- ترمیم نامناسب برخی از مواقع نیز، دندانپزشک سبب بروز چنین مشکلی می‌شود. به عنوان مثال، ترمیم‌های دندانپزشکی باید طوری انجام شوند که شکل طبیعی دندان را داشته باشند. در غیر این صورت، دندان مقابل نمی‌تواند مثل سابق در شیار دندان دیگر قرار بگیرد.
هزینه درمان مال اکلوژن
شدت ناهنجاری، نوع مال اکلوژن و همچنین موارد دیگری مانند نوع روش درمانی، دستمزد دندانپزشک و هزینه‌های جانبی دیگر از مواردی هستند که بر هزینه درمان مال اکلوژن تاثیرگذار هستند . اگر ارتودنسی دندان روش درمانی مورد نظر باشد، باز هم انواع ارتودنسی دندان دارای هزینه‌های متفاوتی هستند. همچنین در صورت نیاز به جراحی، هزینه بالاتری به درمان اختصاص داده می‌شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر از قیمت درمان مال اکلوژن، باید به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کرده تا دندانپزشک متخصص با بررسی وضعیت دهان و دندان شما، نوع مال اکلوژن را تشخیص داده و هزینه درمانی آن را برای شما شرح دهد.
علائم مال اکلوژن
مال اکلوژن دارای علائمی است که با توجه به وضعیت بیمار به صورت خفیف و یا شدید بروز می‌کنند. به طور کلی این علائم عبارت‌اند از:
- ناهماهنگی و تراز نبودن دندان‌ها
- به وجود آمدن تغییراتی در ظاهر صورت
- بروز حس درد در زمان غذا خوردن
- وجود مشکلاتی در تکلم
- تنفس دهانی به جای تنفس از بینی
انواع مال اکلوژن
مال اکلوژن دارای سه دسته‌بندی کلی است که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:
-
مال اکلوژن کلاس ۱
شایع‌ترین نوع مال اکلوژن محسوب می‌شود. در این نوع مال آکلوژن، فک‌ها در موقعیت صحیحی قرار گرفته‌اند، اما ممکن است مشکلی در وضعیت دندان‌ها وجود داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است بین دندان‌ها فاصله‌ای ایجاد شده باشد.
-
مال اکلوژن کلاس ۲
در مال اکلوژن نوع ۲ بیمار دارای فک بالا بیش از حد جلو و یا فک پایین عقب است. در واقع فاصله افقی دندان‌های بالا و پایین، بیش از حدِ نرمال است.
-
مال اکلوژن کلاس ۳
برخی از افراد دارای فک پایین بزرگ و یا فک بالای کوچک هستند. در این صورت مال اکلوژن نوع ۳ ایجاد شده است. در این شرایط در هنگام گاز گرفتن، دندان‌های فک بالا به جای قرار گرفتن در جلوی دندان‌های فک پایین، عقب‌تر آنها جای می‌گیرند.
روش‌های درمان مال اکلوژن
گاهی اوقات میزان بی نظمی‌های دندان به حدی کم است که درمان آنها ضروری نیست نمی باشد. اما زمانی که ناهنجاری‌های دندانی سبب آسیب به سلامت دهان و دندان و تاثیر در زیبایی فرد شوند، نیاز به درمان مال اکلوژن خواهد بود. به طور کلی ۲ راه درمانی وجود دارد که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:
-
ارتودنسی دندان
معمولا اکثر مال اکلوژن‌ها با ارتودنسی قابل درمان هستند. ارتودنسی، روش‌های درمانی بسیار متنوعی دارد و از دستگاه‌های مختلفی برای درمان در این روش، استفاده می‌شود. دندانپزشک ممکن است با بررسی دندان‌های بیمار، کشیدن یکی از دندان‌ها را نیز ضروری بداند. در این صورت در ابتدا دندان کشیده شده و سپس با استفاده از تجهیزات دندانپزشکی، وضعیت دندان‌ها اصلاح می‌شود.
-
جراحی
در شرایطی که میزان ناهنجاری شدیدتر باشد، متخصص ارتودنسی عمل جراحی به همراه ارتودنسی را پیشنهاد می‌دهد.
سوالات متداول
-
مدت زمان درمان مال اکلوژن به چه مواردی بستگی دارد؟
مواردی مانند شدت ناهنجاری، شرایط بیمار و نوع روش درمانی در مدت زمان درمان مال اکلوژن تاثیرگذار هستند .
-
تشخیص مال اکلوژن به چه صورت است؟
به طور معمول دندانپزشک متخصص با معاینات لازم و در صورت لزوم با استفاده از عکس‌های رادیوگرافی و اشعه ایکس، مال اکلوژن را تشخیص داده و برای درمان آن اقدام می‌کند.
-
آیا می‌توان از بروز مال اکلوژن جلوگیری کرد؟
در بیشتر اوقات انواع مال اکلوژن به دلایل ارثی ایجاد می‌شوند، اما برخی از دلایل محیطی نیز می‌توانند باعث بروز این عارضه شوند. برای جلوگیری از بروز مال اکلوژن، والدین باید مدت زمان استفاده از شیشه شیر برای فرزند خود را محدود کنند. همچنین مراجعات مکرر به مطب دندانپزشکی و رعایت بهداشت دهان و دندان، می‌تواند نقش بسیار موثری در جلوگیری از بروز مال اکلوژن داشته باشند.
-
درمان کدام نوع مال آکلوژن سخت‌تر است؟
به طور معمول با توجه به وضعیت قرارگیری فک و دندان‌ها، درمان مال آکلوژن کلاس ۳، سخت‌تر از دو مال آکلوژن دیگر است.
-
بهترین سن برای درمان مال اکلوژن کدام است؟
معمولا بهترین سن برای درمان این ناهنجاری‌ها، سنین بین ۹ تا ۱۴ سالگی در نظر گرفته می‌شوند. درمان این مشکلات در این سنین، اثربخشی و ماندگاری بیشتری خواهد داشت.
-
آیا مال آکلوژن می‌تواند سبب تحلیل استخوان شود؟
بله، برخی از انواع مال آکلوژن در دراز مدت، ممکن است سبب بروز بیماری پریودنتیت شوند. در نتیجه این بیماری، احتمال تحلیل استخوان نیز وجود دارد.