پس از اتمام درمان ارتودنسی دندان، برای حفظ موقعیت به دست آمده دندان ها، لازم است تا از ریتینر یا نگهدارنده (Retainer) استفاده شود. بعد از برداشتن دستگاه های ثابت و یا متحرک ارتودنسی، دندان ها تمایل به حرکت دارند که در نتیجه اگر مراقبت های لازم انجام نشود، نتیجه انتهایی مورد رضایت قرار نخواهد گرفت.
ریتینر چیست؟
ریتینر ها یا نگهدارنده های ارتودنسی، قطعات پلاستیکی می باشند که با توجه به قالب گرفته شده از دندان های بیمار توسط دندانپزشک، در لابراتوار به صورت اختصاصی برای هر بیمار ساخته می شوند. همانطور که از نام نگهدارنده ارتودنسی پیداست، این دستگاه به حفظ موقعیت دندان ها بعد از اتمام درمان ارتودنسی کمک می کند تا دندان های زیبایی که به دست آمده اند، همواره باقی بمانند. ریتینر ها در انواع متفاوتی وجود دارند که انتخاب نوع مناسب آن برای بیمار، بر عهده ی دندانپزشک می باشد. بنابراین اگر می خواهید که درمان ارتودنسی شما، نتیجه ی مورد نظر را داشته باشد، به تمام توصیه های دندانپزشک خود عمل نمایید و استفاده صحیح از ریتینر خود داشته باشید.
علل نیاز به استفاده از ریتینر
بعد از اتمام درمان ارتودنسی بعضی از بیماران تمایلی به استفاده از ریتینر ار خود نشان نمی دهند، اما اگر بدانند که دلیل توصیه دندانزپشک به استفاده از نگهدارنده چیست، برای حفظ دندان های زیبای خود قطعا با توجه به دستورالعمل دندانپزشک خود از آن استفاده می کنند. در زیر به دلایل استفاده از ریتینر اشاره شده است:
- پس از برداشتن دستگاه های ارتودنسی از دهان، دندان ها تمایل به حرکت و بازگشت به موقعیت قبلی خود را دارند. با وجود اینکه بعد از درمان ارتودنسی ثابت احتمال برگشت دندان ها به موقعیت اولیه خود بسیار نادر است، اما با این وجود عدم استفاده از ریتینر تا حدودی منجر به کج شدن و نامرتب شدن دندان ها می گردد.
- گاهی اوقات پس از درمان ارتودنسی در برخی از بیماران دندان ها با لثه تطابق ندارند. استفاده از ریتینر سبب هماهنگی دندان ها با لثه شده و شکل بسیار خوبی به فک می دهد.
- افزایش سن می تواند سبب تغییر موقعیت دندان ها شود، پس استفاده از ریتینر می تواند با ثابت کردن جایگاه دندان ها از این مشکل جلوگیری نماید.
مزایای ریتینر ارتودنسی
مزایای ریتینر شفاف
ریتینر های شفاف دارای مزیت هایی هستند که در زیر به آن ها اشاره شده است:
- این نگهدارنده نامرئی می باشد و توسط دیگران قابل مشاهده نیست.
- استفاده از این نوع نگهدارنده بسیار راحت است.
مزایای ریتینر هالی
مزایای ریتینر هالی عبارتند از:
- این نوع ریتینر بسیار با دوام ساخته شده است.
- تمیز کردن این نوع نگهدارنده بسیار راحت می باشد.
- ریتینر هالی دارای سیم تنظیم کننده است که تا حدودی می تواند حرکت های جزئی دندان ها را اصلاح نماید.
مزایای ریتینر ثابت
ریتینر ثابت فواید و مزایای متعددی دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است:
- با وجود ثابت بودن اما قابل مشاهده نمی باشد.
- ریتینر ثابت دارای دوام بالایی است.
- نگهدارنده ثابت نیاز به همکاری بیمار ندارد.
- احتمال گم شدن و یا شکستگی این نوع ریتینر وجود ندارد.
انواع ریتینر
نگهدارنده های ارتودنسی با توجه به تشخیص دندانپزشک در انواع متفاوتی ساخته می شوند، اما به طور کلی در دو دسته بندی کلی ریتینر ثابت و ریتینر متحرک قرار می گیرند که در زیر به بررسی آن ها می پردازیم:
-
ریتینر متحرک
استفاده از ریتینر متحرک نیاز به همکاری بیمار دارد و بیمار می تواند آن را از دهان خود خارج نماید. ریتینر متحرک به دو شکل موجود می باشند که در زیرا به آن ها اشاره شده است:
-
ریتینر شفاف
این نوع نگهدارنده از متداول ترین نگهدارنده های ارتودنسی بوده که شباهت بسیار زیادی به اینویزالاین دارد. ریتینر شفاف از نوعی پلاستیک تهیه شده و ظرافت آن به قدری است که بر روی دندان ها قابل مشاهده نمی باشد. بنابراین نگرانی در رابطه با ظاهر این نوع ریتینر وجود ندارد و همچنین استفاده از آن بسیار راحت است. ریتینر شفاف را می توان به راحتی از روی دندان ها برداشت و مجدد روی دندان ها قرار داد، اما دوام آن کمتر از ریتینر هالی می باشد. توجه داشته باشید که این پلاک ها تنها به منظور حفظ موقعیت دندان ها قابل استفاده می باشند و تغییری در موقعیت دندان ها به وجود نمی آورند.
-
ریتینر هالی
نگهدارنده هالی، رایج ترین نوع نگهدارنده ارتودنسی بوده که جنس آن از آکریلیک می باشد. ریتینر هالی یک قالب نازک است که دارای یک سیم فلزی در قسمت جلوی خود می باشد. این نوع ریتینر بسیار با دوام بوده و استفاده از آن نیز به حدی ساده است که شما قادر به تغییر رنگ قسمت پلاستیکی آن می باشید. ریتینر هالی بر خلاف ریتینر شفاف، می تواند تا حدودی سبب اصلاح حرکت های جزئی دندان ها شود، به همین جهت با استفاده از این نوع ریتینر، لبخندی زیبا و ماندگار خواهید داشت.
-
-
ریتینر ثابت
این نوع نگهدارنده همانند ریتینر شفاف و هالی قابلیت برداشتن از دهان را ندارد. معمولا ریتینر ثابت برای دندان های جلوی فک پایین مورد استفاده قرار می گیرد. با وجود اینکه قابلیت برداشتن ندارند، اما قابل مشاهده نیستند. این نوع نگهدارنده از یک سیم فلزی ساخته شده که در سطح پشتی دندان ها قرار می گیرد. احتمال دارد استفاده از آن حتی تا چندین سال نیز زمان ببرد. می توان گفت یکی از مزیت های مهم این نوع نگهداره، عدم نیاز به همکاری بیمار می باشد، زیرا اگر بیمار استفاده از ریتینر های هالی و یا شفاف را فراموش کند، نتیجه دلخواه درمان به دست نمی آید، اما این نوع نگهدارنده به طور ثابت در پشت دندان ها قرار گرفته و نیازی به همکاری بیمار برای قرار دادن آن در دهان ندارد.
معایب ریتینر ارتودنسی
معایب ریتینر شفاف
با وجود مزیت هایی که ریتینر شفاف دارد، اما می تواند معایبی نیز داشته باشد که عبارتند از:
- تمیز نگه داشتن داخل این نوع نگهدارنده تا حدودی سخت است.
- ریتینر شفاف سبب عدم تطبیق طبیعی دندان ها روی هم می شود.
- در صورت آسیب دیدگی باید تعویض شود.
- این نوع ریتینر دوام کمتری دارد.
معایب ریتینر هالی
با وجود مزیت های ریتینر هالی، معایبی نیز به دنبال این نگهدارنده وجود دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است:
- این نوع نگهدارنده دارای سیمی است که در سطح جلویی دندان ها قابل مشاهده می باشد.
- تا حدودی استفاده از آن بر گفتار تاثیر گذار است که البته با عادت کردن بیمار به ریتینر هالی، این مشکل رفع می گردد.
معایب ریتینر ثابت
- وجود این ریتینر در دهان می تواند رعایت بهداشت دهان و دندان را تا حدودی سخت تر نماید.
- احتمال حساسیت بافت های درونی دهان وجود دارد که بیمار برای کاهش آن می تواند از موم ارتودنسی استفاده نماید.
- در صورت گاز زدن برخی مواد غذایی مانند سیب، احتمال شکستگی و یا آسیب به سیم ریتینر ثابت وجود دارد.
معایب عدم استفاده از ریتینر
به طور کلی دندان ها همواره تمایل به حرکت کردن دارند، به همین جهت بعد از اتمام درمان ارتودنسی، نیز این احتمال وجود دارد. بنابراین با وجود صرف زمان و هزینه استفاده از ریتینر اهمیت بسیار زیادی دارد و به هیچ عنوان نباید در استفاده از آن سهل انگاری داشته باشید. استفاده از نگهدارنده به ثبات وضعیت دندان ها در موقعیت صحیح خود کمک می کند، پس سعی کنید در زمان های گفته شده از ریتینر استفاده داشته باشید و آن را فراموش نکنید.
مراقبت از ریتینر
توجه داشته باشید که هرگونه دستگاه ارتودنسی به مراقبت های خاص خود نیاز دارد. شما علاوه بر پرداخت هزینه های درمان، مدت زمان درمان را نیز گذرانده اید، پس اگر مراقبت های لازم را انجام ندهید و از دستورالعمل های دندانپزشک خود پیروی نکنید، می توانید نتیجه مطلوب مورد نظر را از بین ببرید. در ادامه این مراقبت ها را برای شما شرح می دهیم:
- رعایت بهداشت دهان و دندان خود را همواره جدی بگیرید و به طور منظم از آن پیروی نمایید. شما باید قبل از قرار دادن ریتینر های شفاف و هالی در دهان، دندان های خود را مسواک بزنید و با نخ دندان میان دندانهایتان را تمیز نمایید و اجازه ندهید تا مواد غذایی باقی مانده در دهان، به ریتینر شما بچسبند.
- استفاده از نگهدارنده را با توجه به زمان های بیان شده توسط دندانپزشک خود به درستی انجام دهید تا نتیجه نهایی درمان کاملا مورد رضایت قرار بگیرد.
- با کمک مسواک های کوچک می توانید ریتینر هالی و شفاف را به صورت جداگانه تمیز کنید. ریتینر ثابت نیز در هنگام مسواک زدن، تمیز خواهد شد. اما توجه داشته باشید که از خمیر دندان برای تمیز کردن ریتینر های متحرک استفاده نکنید، زیرا خمیر دندان می تواند تا حدودی سبب سایش ریتینر شود.
- برای از بین رفتن جرم ریتینر می توانید آن را درون مایع دهانشویه قرار دهید.
- ریتینر را در برابر گرما قرار ندهید و آن را با استفاده از آب گرم نشویید، زیرا پلاستیک آن می تواند توسط گرما تغییر شکل پیدا کند.
- در نگهداری و حفظ ریتینر خود کوشا باشید و مراقب باشید تا آن را گم نکنید و یا به آن صدمه ای وارد نکنید، زیرا در غیر این صورت باید هزینه مجددی برای ساخت دوباره ریتینر پرداخت کنید. زمانی که از ریتینر استفاده نمی کنید، حتما آن را در جعبه مخصوص قرار دهید.
- برای مراقبت از ریتینر ثابت، کشیدن نخ دندان بسیار اهمیت دارد، پس استفاده از آن را از دندانپزشک خود بیاموزید.
- برای نگهداری از ریتینر خود در خارج از دهان، با دندانپزشک خود مشورت نمایید.
سوالات متداول
-
مدت زمان استفاده از ریتینر چقدر است؟
بعد از برداشتن دستگاه ارتودنسی شاید لازم باشد تا در تمام طول روز از نگهدارنده متحرک استفاده نمایید که احتمالا بین ۳ تا ۶ ماه زمان ببرد. در ادامه بعد از بررسی دندانپزشک و با تشخیص او می توانید فقط شب ها از ریتینر استفاده کنید. در رابطه با ریتینر ثابت باید گفت که کمی طولانی تر از ریتینر های متحرک است و استفاده از آن تا حدود ۹ ماه زمان خواهد برد.
-
آیا می توان به راحتی به استفاده از ریتینر عادت کرد؟
عادت کردن به وجود ریتینر ها نیز همانند هر دستگاه خارجی دیگری در دهان می توان در ابتدا کمی زمان بر باشد. گاهی اوقات ریتینر می تواند سبب ترشح بیش از اندازه بزاق دهان شود. همچنین احتمال دارد تا در روز های ابتدایی، صحبت کردن با وجود ریتینر در دهان، برایتان سخت باشد، اما از این بابت نگران نباشید، زیرا به مرور زمان به آن عادت می کنید. در هنگام مسواک زدن و غذا خوردن، ریتینر های متحرک از دهان خارج می شوند، پس در زمان غذا خوردن هیچ گونه مشکلی نخواهید داشت.
-
ریتینر چه کاربردی دارد؟
پس از اتمام درمان ارتودنسی، ریتینر یا نگهدارنده ارتودنسی به حفظ موقعیت به دست آمده دندان ها کمک می کند. در واقع استفاده از ریتینر یکی از مهمترین مراحل در درمان ارتودنسی می باشد.
-
آیا با وجود ریتینر متحرک در دهان می توان غذا خورد؟
غذا خوردن با وجود ریتینر در دهان می تواند سبب آسیب رسیدن و یا شکستن نگهدارنده شود، بنابراین قبل از غذا خوردن باید آن را از دهان خود خارج نمایید.
-
آیا استفاده از ریتینر درد دارد؟
وجود هر گونه جسم خارجی تا حدودی می تواند درد را برایتان ایجاد نماید، اما با عادت کردن به ریتینر بعد از چند روز هیچ دردی در هنگام استفاده از آن نخواهید داشت. در صورتی که استفاده از ریتینر درد زیادی را برایتان ایجاد کرد، حتما به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید.
-
ساخت ریتینر متحرک به چه صورت است؟
در ابتدا دندانپزشک متخصص بعد از انتخاب نوع ریتینر مورد نیاز برای شما، قالبی از دندان هایتان تهیه کرده و آن را برای ساخت ریتینر به لابراتوار ارسال می کند و در واقع ریتینر های متحرک به صورت اختصاصی برای هر بیمار ساخته می شوند.
-
یک ریتینر خوب باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
برای انتخاب بهترین نوع ریتینر موارد زیر در نظر گرفته می شوند:
- کارایی: ریتینر با توجه به شرایط هر بیمار انتخاب می شود.
- راحتی: انتخاب ریتینر باید به صورتی باشد که بیمار با آن احساس راحتی داشته باشد، زیرا نتیجه مورد نظر با همکاری بیمار به دست می آید.
- دوام: ریتینر های ثابت و متحرک هالی دارای دوام بالایی هستند، اما ریتینر های شفاف دوام کمتری نسبت به آن دو دارند. افرادی که دارای برخی از عادت های رفتاری نادرست مانند دندان قروچه هستند، بهتر است تا از ریتینر شفاف استفاده نکنند.