انواع ارتودنسی دندان | ثابت، متحرک و نامرئی

ارتودنسی چیست؟

شاخه ای از علم دندانپزشکی که به اصلاح نامرتبی دندان ها و ناهماهنگی دندان و فک می پردازد، به نام ارتودنسی دندان شناخته می شود. ارتودنسی با استفاده از شیوه ها و ابزار های مختلف سبب حرکت دندان ها به سمت جایگاه درست می شود و زیبایی و سلامت را برای دهان و دندان به ارمغان می آورد. در ادامه شما را با انواع ارتودنسی دندان آشنا خواهیم کرد.

ارتودنسی برای چه کسانی مناسب است؟

برای داشتن دندان هایی صاف و مرتب، در هر سنی می توان از درمان ارتودنسی استفاده کرد و تنها کودکان قابلیت استفاده از آن را ندارند. امروزه بسیاری از بزرگسالان برای زیبایی و بهبود سلامت دهان و دندان خود از ارتودنسی استفاده می برند. متخصص ارتودنسی با بررسی وضعیت دهان و دندان، مناسب بودن این درمان را برای شما تشخیص می دهد. گاهی اوقات درمان ارتودنسی قبل از رشد دندان های دائمی بسیار مفید است که در واقع می تواند نوعی روش پیشگیری از بروز مشکلات دهان و دندان در آینده باشد.

علت نیاز به ارتودنسی چیست؟

برخی از ناهنجاری ها مانند جلو بودن فک پایین، وجود فضای اضافی بین دندان ها، جلو بودن دندان های فک بالا، اپن بایت، کراس بایت، کجی دندان ها و ناهماهنگی دندان ها، به کمک ارتودنسی درمان می شوند. ناهنجاری های بیان شده می توانند مشکلات متعددی در تکلم و غذا خوردن فرد ایجاد کنند و زیبایی چهره را به شدت تحت تاثیر قرار دهند.

انواع ارتودنسی دندان

دندانپزشک با بررسی وضعیت دهان و دندان بیمار برای درمان، روش مناسبی از ارتودنسی را برای درمان انتخاب می کند. به طور کلی ارتودنسی، به دو نوع ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک تقسیم می شود که در زیر به آن ها اشاره شده است:

1. ارتودنسی ثابت

   

   در ارتودنسی ثابت، دستگاه ارتودنسی توسط دندانپزشک در دهان بیمار قرار داده می شود و بیمار تا انتهای دوره درمان نمی تواند آن را از دهان خود خارج کند. دوره درمان ارتودنسی ثابت حدود 2 سال زمان می برد، اما با توجه به شدت ناهنجاری بیمار، ممکن است بیشتر طول بکشد. در حین درمان، بیمار باید از خوردن غذا های سفت مانند بلال، ته دیگ و غیره پرهیز کند، در غیر این صورت احتمال شکستن براکت ها وجود دارد که سبب افزایش دوره درمان و هزینه می شود. در این دوره بیمار به مراقبت های خاصی نیازمند است که دندانپزشک برای او شرح خواهد داد. این روش توانایی بالایی برای درمان ناهنجاری های شدید دندانی دارد و شامل انواع مختلفی می باشد که عبارتند از:

   1. ارتودنسی با براکت فلزی

      استفاده از براکت های فلزی از بهترین روش های درمانی ارتودنسی می باشد که حتی امروزه بسیار کاربرد دارد. جنس براکت ها فولاد ضد زنگ و یا همان فلز است که متخصص ارتودنسی با ابزار های مخصوص، آن ها را روی دندان ها می چسباند.

   2. ارتودنسی با براکت های سرامیکی

      یکی دیگر از روش های نوین ارتودنسی که به اصلاح ناهنجاری های شدید دندانی می پردازد، ارتودنسی ثابت با براکت های سرامیکی می باشد. عملکرد آن مشابه با روش قبلی بوده، با این تفاوت که به جای استفاده از براکت های فلزی، جنس براکت ها از سرامیک و مواد کامپوزیتی می باشد. براکت های سرامیکی ظاهری ظریف تر و زیبا تر داشته و به همین جهت برای افرادی که تمایلی به داشتن براکت های فلزی روی دندان های خود ندارند، بسیار مناسب است. این روش ارتودنسی فشار کمتری را به دندان ها وارد می کند، در نتیجه درد کمتری برای بیمار دارد و آسیب کمتری به لثه ها وارد می کند. ارتودنسی با براکت های سرامیکی کاربرد های بسیاری مانند درمان کراس بایت، اوربایت و اپن بایت دارد.

   3. ارتودنسی دیمون

      ارتودنسی دیمون یک روش پیشرفته در علم ارتودنسی بوده که براکت ها قابلیت باز و بسته شدن خودکار دارند. مکانیزم این روش درمانی بسیار متفاوت می باشد، به این صورت که برای حرکت دندان ها به سمت مورد نظر، سیم به براکت متصل بوده که مکانیزم خودکار و کنترل شونده دیمون با اعمال فشار کمی به دندان ها به اصلاح دندان می پردازد. ارتودنسی دیمون هزینه بالاتری نسبت به ارتودنسی ثابت ساده دارد، اما با توجه به داشتن مزایای فراوانی مانند تعداد مراجعات کمتر به کلینیک دندانپزشکی، درمان بهتر، کاهش دوره درمان و غیره، می توان گفت قیمت آن مقرون به صرفه خواهد بود.

   4. ارتودنسی لینگوال

      بسیاری از افراد که به دلایل متعددی مانند موقعیت شغلی و اجتماعی تمایلی ندارند اطرافیان متوجه درمان ارتودنسی آن ها شوند، می توانند از ارتودنسی لینگوال استفاده کنند، زیرا در این روش براکت ها در سطح پشتی دندان ها قرار می گیرند. البته می توان گفت که معایب این روش ارتودنسی بسیار بیشتر از مزایای آن است، در واقع تنها مزیت ارتودنسی لینگوال مخفی بودن آن است. برای نصب آن دندانپزشک در جلسه اول قالبی پلاستیکی از دندان های بیمار تهیه کرده و آن را برای ساخت براکت مخصوص به لابراتوار ارسال می کند و در ادامه بعد از ساخته شدن براکت ها، دندانپزشک آن ها را پشت دندان ها نصب می کند.

   5. ارتودنسی فانکشنال با دستگاه ثابت

      این روش ارتودنسی به جز اصلاح ناهماهنگی دندان ها، کاربرد های بیشتری مانند اصلاح عدم توازن فک ها دارد. ارتودنسی فانکشنال، می تواند تغییر زیادی را در چهره فرد ایجاد نماید. در صورتی که فک دچار اشکالاتی باشد، به دنبال آن مشکلات متعددی مانند آپنه خواب، سرگیجه، اختلال در شنوایی و غیره وجود دارد. ارتودنسی فانکشنال روش ها و پلاک های متفاوتی برای درمان به کار می برد. در این روش به جای اعمال فشار بر دندان ها، فشار لازم بر فک وارد شده تا فک ها گسترش یابند.

2. ارتودنسی متحرک

   

   یکی از روش های ارتودنسی که در آن دستگاه ارتودنسی به دندان نمی چسبد و بیمار قادر است آن را از دهان خارج کند، ارتودنسی متحرک است. نتیجه درمان در این روش به همکاری بیمار با دندانپزشک بستگی دارد، در غیر این صورت نتیجه مطلوب و مورد نظر به دست نخواهد آمد. درمان ارتودنسی متحرک در اکثر اوقات برای ناهنجاری های جزئی دندان بوده و اگر ناهنجاری های بسیار شدید باشد، متخصص ارتودنسی از روش ثابت استفاده می کند. این نوع ارتودنسی نیز انواع متفاوتی دارد که در زیر به آن ها اشاره شده است:

   1. ارتودنسی با الاینر های شفاف

      الاینر های شفاف بعد از قرار گرفتن بر روی دندان ها، آن ها را به سمت موقعیت بهتر با نیرویی ملایم هدایت می کنند. این نوع دستگاه ارتودنسی به شکل اختصاصی برای هر بیمار و به کمک دستگاه های دیجیتالی ساخته می شود و هر مرحله از درمان الاینر خاص خود را دارد و نمی توان یک الاینر را به جای دیگری استفاده نمود. تعویض الاینر ها به طور معمول، هر یک تا دو هفته یک بار می باشد. دندانپزشک به کمک ارتودنسی با الاینر های شفاف قادر است به درمان مال اکلوژن بپردازد. این را در نظر داشته باشید که این روش درمانی برای تمام ناهنجاری ها مناسب نیست و متخصص ارتودنسی با بررسی وضعیت دهان و دندان بهترین گزینه را برای فرد انتخاب می کند.

   2. ارتودنسی فانکشنال با دستگاه متحرک

      ارتودنسی فانکشنال علاوه بر صاف و مرتب کردن دندان ها، می تواند فک بالا و پایین را به جای صحیح خود بازگرداند و ناهماهنگی فک ها را نیز درمان کند که تغییر زیادی را در ظاهر فرد به وجود می آورد. در واقع در این روش ارتودنتیست به جای اعمال فشار بر روی دندان ها، فشار لازم را به فک ها وارد می کند. به این ترتیب با گسترش پیدا کردن فک، برای دندان ها جا باز می شود.

   3. ارتودنسی با پلاک زد اسپرینگ

      گاهی اوقات دندانپزشک برای جلو کشیدن دندان عقب رفته، از پلاک زد اسپرینگ برای بیمار استفاده می کند. یک قسمت کوچک به نام Z یا جز فعال با نگدارنده، تشکیل شده که روی دندان های عقبی به صورت پنهان نصب می شوند، به همین جهت اصلا مشخص نمی باشند.

   4. نگهدارنده هاولی

      بعد از برداشته شدن بریس های ثابت، برای اینکه دندان ها در وضعیت صحیح خود باقی بمانند، استفاده از نگهدارنده هاولی توصیه می شود.

مدت زمان درمان ارتودنسی

با توجه به شدت ناهنجاری، سن، نوع و تکنیک مورد استفاده درمانی، طول درمان ارتودنسی متفاوت می باشد. به طور معمول درمان ارتودنسی از 6 ماه تا 3 سال طول می کشد که در این مدت باید مراجعات منظم به مطب دندانپزشکی وجود داشته باشد. درمان ارتودنسی در کودکان بسیار سریع تر از بزرگسالان صورت می گیرد، به همین جهت اکثر متخصصان توصیه می کنند تا درمان در سن پایین تر شروع شود.