کراس بایت چیست؟ | ۵ روش درمان کراس بایت قدامی، خلفی و یک طرفه + علل و عوارض

برخی از ناهنجاری‌های دهان و دندان علاوه بر اینکه ظاهر زیبای دندان‌ها را از بین می‌برند، مشکلات متعددی را برای سلامت دهان و دندان ایجاد می‌کنند. یکی از این ناهنجاری‌ها کراس بایت (Crossbite) است.
علل مختلفی می‌توانند سبب بروز چنین اختلالی شوند. خیلی از افراد به این ناهنجاری توجهی نمی‌کنند. این در حالی است که در صورت عدم درمان، عوارض زیادی ممکن است در دراز مدت ایجاد شوند. بسته به اینکه علت بروز چنین عارضه چیست، دندانپزشک از روش‌های مختلفی برای درمان استفاده می‌‎کند.
در ادامه دکتر فاطمه لبافی با ارائه برخی راهکارهای درمانی در این مقاله، اطلاعات بیشتری درباره این اختلال ارائه کرده‌اند. شما را به مطالعه این مطلب دعوت می‌کنیم.

کراس بایت چیست؟

وضعیت دندان‌ها در شرایط نرمال، به این صورت است که نزدیک به ۲ تا ۳ میلیمتر از دندان‌های فک پایین توسط دندان‌های قدامی فک بالا پوشش داده شده است؛ اما اگر این ماجرا بر عکس باشد و دندان‌های پایین از دندان‌های بالا جلوتر قرار گرفته باشند، می‌توان گفت فرد دچار کراس بایت است. درمان این ناهنجاری بسیار مهم است، زیرا در صورت عدم درمان، عوارض زیادی برای بیمار ایجاد می‎‌شوند.

علت ایجاد کراس بایت

مهمترین دلیل ایجاد کراس بایت، عوامل ارثی هستند؛ اما موارد دیگری هم در ایجاد این مال اکلوژن نقش دارند که در زیر به آنها اشاره شده است:

1. رویش غیر طبیعی دندان‌ها در برخی از کودکان، رویش دندان‌های دائمی به درستی صورت نمی‌گیرد. به همین دلیل ممکن است ناهماهنگی بین دندان‌ها مشاهده شده و فرد حتی به کراس بایت مبتلا شود. یکی از عوامل شایعی که در رویش غیر طبیعی دندان‌ها نقش دارد، افتادن زودهنگام دندان‌های شیری است.
2. مکیدن انگشت شست در صورتی که کودک، عادت مکیدن انگشت خود را ترک نکند، احتمال دارد با کاهش پهنای سقف دهان، موقعیت رشد فک و دندان‌ها دچار مشکل شده و کراس بایت به وجود آید.
3. تنفس از راه دهان در زمان تنفس از راه بینی، به طور معمول زبان در حال استراحت است و فشاری به کام دهان وارد نمی‌شود، اما اگر به جای تنفس از بینی، تنفس از راه دهانی صورت گیرد، با متورم شدن لوزه‌ها، زبان تحریک شده و به سقف دهان فشار وارد می‌کند که در نهایت می‌تواند منجر به کراس بایت شود.
4. دیر افتادن دندان‌های شیری گاهی اوقات به هر دلیلی ممکن است دندان‌های شیری با تاخیر شروع به افتادن کنند. این موضوع می‌تواند یکی از عوامل بروز کراس بایت در کودکان باشد.
5. کوچک بودن فک بیمار زمانی که فک بیمار کوچک باشد، دندان‌ها فضای کافی برای رویش ندارند. همین امر می‌تواند سبب شود دندان‌های فک پایین نسبت به فک بالا، جلوتر قرار بگیرند.

هزینه درمان کراس بایت چقدر است؟

برای درمان کراس بایت، راه‌های درمانی متفاوتی وجود دارد که هر کدام از آنها نیز با توجه به شدت ناهنجاری و سن بیمار هزینه‌های متفاوتی دارند. برای اطلاع از قیمت این درمان باید با یک متخصص ارتودنسی خوب مشورت کنید تا با بررسی وضعیت دهان و دندان، روش درمان و حدود هزینه را برای شما شرح دهد.

انواع کراس بایت

به طور کلی انواع متفاوتی از کراس بایت وجود دارند که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:

1. کراس بایت قدامی

   ‌زمانی که برخی از دندان‌های جلویی فک بالا در پشت دندان‌های قدامی فک پایین جای گرفته باشند، کراس بایت قدامی اتفاق افتاده است. این نوع کراس بایت شباهت زیادی به آندر بایت دارد.

2. کراس بایت خلفی

   به طور معمول دندان‌های خلفی فک پایین نسبت به همین دندان‌ها در فک مقابل، داخلی‌تر قرار می‌گیرند. اما زمانی که این ماجرا وارونه شود، به آن کراس بایت خلفی گفته می‌شود.

3. کراس بایت گونه‌ای یا باکال

   این نوع کراس بایت نسبت به دو نوع دیگر بسیار نادر است و در زمانی که دندان های یک طرف دهان نسبت به ردیف پایین، انطباق نداشته باشند و نزدیکی بیش از اندازه ای با گونه فرد داشته باشد، کراس بایت باکال اتفاق می افتد.

روش‌های درمان کراس بایت

سنین بین شش تا دوازده سالگی، زمان مناسبی برای درمان کراس بایت است. زیرا استخوان‌های فک هنوز به طور کامل رشد نکرده‌اند. بنابراین دندانپزشک می‌تواند پهنای فک بالا را گسترش دهد. به طور معمول راه‌های متفاوتی برای درمان این ناهنجاری وجود دارند که دندانپزشک با توجه به شرایط بیمار بهترین روش درمانی را انتخاب می‌کند. در زیر به روش‌های درمان کراس بایت، اشاره شده است:

1. گسترش دهنده کامدندانپزشک متخصص، با کمک این ابزار به گسترش فک بالا و مرتب کردن دندان‌ها می‌پردازد. استفاده از این ابزار حدود ۱ تا ۲ سال زمان می‌برد.
2. الاینر شفافالاینر شفاف با قرار گرفتن بر روی دندان‌ها، نیرویی پیوسته و مداومی به آنها وارد می‌کند تا دندان‌ها به سمت جایگاه صحیح حرکت کنند. الاینر‌ها در لابراتوار دندانسازی و به صورت اختصاصی برای هر بیمار ساخته می‌شوند. در طول دوره درمان هر چند وقت یک بار، الاینر جدید به بیمار داده می‌شود.
3. هدگیراین ابزار که یکی از وسایل ارتودنسی است که با قرار گرفتن روی سر و وصل شدن به کمک سیم به دندان‌ها، نیرویی را به فک و دندان‌ها وارد می‌کند تا رشد فک را کنترل کند. برخی از ناهنجاری‌ها مانند کراس بایت، با کمک هدگیر قابل درمان هستند.
4. ارتودنسیمتخصص ارتودنسی، بر اساس تشخیص خود ممکن است روش‌های درمانی ارتودنسی را انتخاب کند. با قرار گرفتن سیم و براکت روی دندان‌ها، نیروی مداوم وارد شده به آنها سبب اصلاح انحراف دندان‌ها می‌شود.
5. عمل جراحیدر صورتی که سن رشد فک بیمار به اتمام رسیده باشد، برای درمان باید جراحی را انتخاب کرد. جراح، فک را در موقعیت صحیح قرار داده و این ناهنجاری را درمان می ‌کند.

پیشگیری از کراس بایت

تقریبا تمام کودکان عادت رفتاری مکیدن انگشت را دارند، اما اگر این عادت بعد از رشد دندان‌های دائمی‌ نیز ادامه داشته باشد، کراس بایت اتفاق خواهد افتاد. بنابراین ترک این عادت در سنین پایین می‌تواند تا حدودی مانع از بروز کراس بایت شود. البته تصور اینکه همیشه می‌توان از بروز این اختلال پیشگیری کرد، اشتباه است. خیلی از اوقات دلیل بروز کراس بایت، مربوط به عوامل ژنتیکی است.

عوارض کراس بایت

تمام متخصصان دندانپزشکی اتفاق نظر دارند که کراس بایت باید حتما درمان شود. زیرا این ناهنجاری می‌تواند مشکلات بسیاری را برای افراد ایجاد کند. برخی از عوارض شایعی که کراس بایت ایجاد می‌کند، عبارت‌اند از:

1. افزایش احتمال شکستگی دندان‌ها
2. از بین رفتن مینای دندان به علت سایش دندان‌ها
3. ایجاد مشکلاتی در تکلم
4. سخت شدن خوردن غذا
5. سردردهای مکرر به دلیل فشارهای پی دی پی دندان‌ها
6. ایجاد تاثیراتی مخرب روی مفاصل و همچنین انحراف استخوان‌ها
7. عفونت لثه و تحلیل لثه
8. دندان قروچه

سوالات متداول

1. آیا ارتودنسی می ‌تواند کراس بایت را درمان کند؟

   در صورتی که کراس بایت در مراحل شدیدی قرار نگرفته باشد، به کمک ارتودنسی به خصوص ارتودنسی ثابت، می‌توان آن را درمان کرد. اگر ارتودنسی در سنین پایینی انجام شود، از جراحی در سنین بالاتر جلوگیری خواهد کرد.

2. مراقبت های بعد از درمان کراس بایت چگونه است؟

   بعد از درمان کراس بایت برای جلوگیری از پوسیدگی دندان حتما بهداشت دهان و دندان را به طور منظم رعایت کنید. به طور منظم مسواک بزنید و از نخ دندان و دهانشویه استفاده نمایید. در صورتی که در انتهای دوران درمان، استفاده از ریتینر لازم بود، در استفاده از آن سهل انگاری نداشته باشید.

3. چرا باید کراس بایت را درمان کرد؟

   کراس بایت اختلالی است که می‌تواند عوارض و مشکلات زیادی برای فرد ایجاد کند. در صورتی که فرد برای درمان این مشکل اقدامی انجام ندهد، عوارض این بیمار تشدید خواهند یافت. به همین دلیل توصیه دندانپزشکان بر این است که در سریع‌ترین زمان ممکن برای درمان این مشکل اقدام کنید.

4. آیا کراس بایت خود به خود درمان می‌شود؟

   خیر، کراس بایت مشکلی نیست که بعد از مدتی از بین برود. باید با استفاده از روش‌های مختلف، برای درمان آن اقدام شود.

5. آیا کراس بایت روی چهره نیز تاثیر می‌گذارد؟

   بله، به طور معمول کراس بایت سبب می‌شود چهره فرد متقارن به نظر نرسد.

6. آیا درمان کراس بایت سبب تغییراتی در چهره می‌شود؟

   بله، با توجه به اینکه با درمان این مشکل دندان‌ها و فکین در وضعیت صحیح قرار می‌‌گیرند، صورت فرد متقارن‌تر از قبل می‌شود.

7. آیا احتمال بازگشت کراس بایت بعد از درمان آن وجود دارد؟

   در صورتی که به توصیه‌های دندانپزشک عمل نکرده و از درمان‌های تکمیلی استفاده نکنید، احتمال بازگشت این اختلال وجود خواهد داشت.