مراقبت از دندان کودکان | روشهای پیشگیرانه حفظ سلامت دندانهای کودکان

مراقبت از بهداشت دهان و دندان کودک، حتی از دوران بارداری مادر اهمیت داشته و شروع می شود، زیرا تغذیه و سلامت مادر، بر شکل گیری استخوان های فک و به خصوص دندان های کودک، بسیار موثر است. همچنین اگر دندان های مادر دچار پوسیدگی شده باشد، امکان انتقال میکروب های عامل پوسیدگی به نوزاد، وجود دارد. پس از به دنیا آمدن نوزاد، قبل از رویش اولین دندان، رعایت بهداشت دهان و دندان آغاز می گردد و از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در صورتی که از دندان های اولیه کودک به خوبی مراقبت شود، دندان ها در سنین بزرگسالی سلامت بیشتری دارند. این دندان ها نقش مهمی در شکل گیری و توسعه دهان و فک کودک دارند و در واقع مانند یک راهنما برای رشد دندان های دائمی می باشند؛ همچنین تاثیر به سزایی در جویدن غذا و گفتار دارند. پوسیدگی دندان های اولیه، یکی از معضلاتی است که بیشتر افراد با آن روبه رو می شوند. در این مقاله، به مسائل مهم در زمینه بهداشت دهان و دندان کودکان می پردازیم.

اهمیت مراقبت از دندان های شیری کودک

دندان شیری همانند یک راهنما برای رشد دندان های دائمی می باشند، به همین جهت مراقبت از این دندان ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد. بسیاری از مشکلات پوسیدگی دندان در سنین بزرگسالی، به علت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در سنین کودکی ایجاد می شود. عدم رسیدگی به پوسیدگی دندان در کودکی می تواند سبب تشدید عفونت و بیماری های دهان و دندان شده و تا حدی این عفونت ها، صورت و نواحی دیگر بدن را درگیر می کنند. برای مراقبت از این دندان ها نکات زیر را رعایت کنید:

1. بسیاری از مادران برای آرامش فرزند خود در شب به او شیر می دهند، اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که قبل از خواب باید دهان کودک خود را آب بکشند.
2. استفاده از خمیر دندان های معمولی، میزان فلوراید کافی برای دندان های کودک را ندارد، به همین جهت با توصیه دندانپزشک، مقدار لازم از خمیر دندان حاوی فلوراید را استفاده نمایید.
3. آبمیوه به علت اسیدی بودن، احتمال پوسیدگی دندان را به شدت برای کودکان افزایش می دهد، بنابراین بهتر است به جای آبمیوه به کودکان خود میوه تازه بدهید.
4. وجود دندان پوسیده و عفونت در دهان مادر، می تواند به راحتی به نوزاد انتقال پیدا کند، بنابراین ظرف کودک خود را کاملا جدا نگه دارید.
5. نوشیدنی های شیرین، می توانند اثرات مخربی بر دندان های کودک داشته باشند، به همین جهت سعی کنید میزان مصرف این آبمیوه ها را برای فرزند خود کاهش داده و به او آموزش دهید که پس از مصرف آن ها دهان خود را آب بکشد.
6. در هنگام خواب بزاق کاهش پیدا می کند، بنابراین سعی کنید در زمانی که خواب کودک نزدیک است، مصرف مواد قندی را کاهش دهید.

نکات مهم برای سالم و محکم نگه داشتن دندان کودکان تا دو سالگی

برای رعایت بهداشت دهان و دندان فرزندتان تا سن دو سالگی باید پس از غذا دادن به کودک، حتما لثه ها را به کمک گاز استریل پاک کنید، خصوصا زمانی که غذا هایی مانند فرنی و پوره به فرزند خود می دهید. برای این کار ابتدا دست های خود را کاملا بشویید و با آب ولرم و پارچه ای تمیز لثه های کودک خود را با احتیاط کامل تمیز کنید. اجازه ندهید جرم و پلاک دندان سبب پوسیدگی دندان های اولیه کودک شما شود. در زیر به بررسی چند نکته پر اهمیت برای سلامت دهان و دندان نوزاد می پردازیم:

1. سعی کنید زمانی که اولین دندان های کودک شما شروع به در آمدن کردند، در رختخواب به نوزادخود شیر ندهید، زیرا احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می دهد.
2. با استفاده از قاشق و چنگال خود به نوزاد غذا ندهید، زیرا بزاق شما می تواند عاملی برای پوسیدگی دندان های فرزندتان باشد.
3. در صورتی که کودکتان در سنی است که می تواند آب بنوشد، پس از دادن قطره آهن، به کودک خود آب بدهید و دندان فرزند خود را با آب ولرم و پارچه تمیز، پاک کنید.

مراقبت از دندان های کودک در سن 3 تا 5 سالگی

زمانی که کودک به سن 3 سالگی رسید، باید روزی دو بار دندان هایش را با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و توجه داشته باشید که میزان فلوراید باید با توصیه دندانپزشک باشد. توجه داشته باشید که کودکتان خمیر دندان را قورت ندهد. زمانی که احساس رویش دومین دندان را در دهان کودک خود داشتید، استفاده از نخ دندان را شروع کنید. معمولا نوزادان عادت به مکیدن انگشت شست دارند که والدین باید سعی کنند، باعث ترک این عادت از سن 4 سالگی به بعد شوند. از سن 3 سالگی به بعد، چکاپ دندان های کودک هر 6 ماه یک بار توسط دندانپزشک اهمیت زیادی دارد.

مراقبت از دندان های کودک در سن 6 تا 9 سالگی

استفاده از نخ دندان را به محض رشد اولین دندان کودک خود شروع کنید و به او اجازه دهید تا بداند افتادن دندان ها یک امر طبیعی می باشد. در صورتی که فرزند شما به تنهایی قادر به رعایت بهداشت دهان و دندان خود نبود، باید برای این کار به کودک خود کمک کنید. توجه داشته باشید که مراقبت از دندان های عقبی اهمیت زیادی داشته، زیرا در این دندان ها احتمال تجمع جرم و پلاک دندان بسیار بیشتر است.

علت سیاه شدن دندان کودک دو ساله

سیاه شدن دندان فرزند دو ساله شما ممکن است به دلیل استفاده از قطره آهن و یا افتادن کودک شما از بلندی باشد. حساسیت دندان کودک و سیاه شدن آن بعد از استفاده از قطره آهن در موارد نادر اتفاق می افتد، اما در صورتی که این اتفاق برای فرزند شما افتاد، باید خیلی بیشتر از قبل به بهداشت دهان و دندان کودک خود اهمیت دهید و به کلینیک دندانپزشکی برای چکاپ وضعیت دندان های کودک خود مراجعه کنید. یکی دیگر از دلایلی که سبب سیاه شدن دندان فرزند شما می شود، افتادن از بلندی است. این نوع سیاهی در داخل دندان ایجاد شده و نمی توان آن را از بین برد. عوامل دیگری مانند تب های شدید، مصرف بعضی دارو های خاص و غیره نیز بر روی دندان ها تاثیر دارند و احتمال تغییر رنگ دندان کودک را در سنین بزرگسالی خواهند داشت.

علت پوسیدگی دندان کودک

زمانی که باکتری های دهان اسید تولید کنند، می توانند با از بین بردن مینای دندان سبب پوسیدگی دندان کودک شوند. در زیر به برخی از دلایل پوسیدگی دندان کودکان اشاره شده است.

1. انتقال بزاق دهان والدین به دهان کودک

   زمانی که والدین و یا پرستار کودک با قاشق و چنگال خود به کودک غذا بدهند، می توانند سبب انتقال باکتری های دهان خود به دهان کودک شوند. آب دادن به کودک با لیوان خودتان و یا تمیز کردن پستانک کودک با دهان نیز می توانند از عوامل انتقال میکروب به دهان کودک باشد.

2. باقی ماندن مواد غذایی در دهان کودک

3. در صورتی که مواد غذایی و مایعات در طول روز و طولانی مدت در دهان کودک باقی بمانند، باکتری های موجود در دهان با تبدیل قند غذا به اسید، احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می دهند.

4. شیر خوردن و مصرف آبمیوه های شیرین کودک در هنگام خواب یکی دیگر از مواردی است که می تواند باعث پوسیدگی دندان کودک شود.

پیشگیری از پوسیدگی دندان کودک

اولین ویزیت دندانپزشکی کودک در یک سالگی می باشد که دندانپزشک پس از معاینه دندان کودک شما، نحوه درست مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را به شما آموزش می دهد. بعد از ۳ سالگی، حدود هر 6 ماه یک بار باید فرزند خود را برای چکاپ دندان ها به مطب دندانپزشکی برده تا در صورت وجود مشکلات احتمالی در زمان مناسب برای درمان آن اقدام کنید. پس از درآمدن تمام دندان های موقت، دندانپزشک استفاده از فلوراید را برای کودک شروع می کند. فلوراید با محکم تر کردن مینای دندان، جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان اهمیت بسیاری دارد.

توصیه های تغذیه ای

اهمیت تغذیه بر سلامت دهان و دندان بی تاثیر نیست، برخی از نکاتی که باید در این باره به آن ها توجه داشته باشید، عبارت است از:

1. سعی کنید مصرف شیرینی و شکلات را برای فرزند خود به حداقل برسانید و به کودک خود آموزش دهید تا بعد از مصرف آن ها، دهان خود را با آب بشوید.
2. نوشیدن آب را به مقدار فراوان در طی روز به کودک خود توصیه کنید.
3. رژیم غذایی مناسبی را برای کودک خود در نظر بگیرید تا با دریافت انواع ویتامین¬ها و مواد معدنی، احتمال بروز مشکلات دندانی را کاهش دهید.
4. منابع غذایی کلسیم دار مانند شیر و ماست که کمک به استحکام دندان¬ها دارند را در برنامه غذایی کودک خود قرار دهید.

روش های پیشگیرانه برای حفظ سلامت دندان کودکان

برای مراقبت از دندان های کودکان، پیشگیری از آسیب دیدگی دندان ها از اهمیت بسیاری برخوردار است. برخی از اقدامات پیشگیرانه برای حفظ سلامت دهان و دندان کودکان عبارتند از:

1. جرم گیری دندان و معاینه دندان ها

   سن یک تا دوسالگی بهترین زمان برای مراجعه به مطب دندانپزشکی برای چکاپ دندان های کودکان شماست. دندانپزشک با بررسی دندان ها و جرم گیری می تواند مانع از بروز آسیب های دندان در سنین بزرگسالی گردد.

2. فیشور سیلانت تراپی

   برای فیشور سیلانت تراپی، دندانپزشک با صاف کردن شیار های عقبی دندان ها مانع از تجمع بیش از اندازه پلاک برروی این شیارها می شود.

3. فلوراید تراپی

   این روش جهت پیشگیری و کاهش پوسیدگی دندان برای کودکان انجام می شود. به این صورت که دندانپزشک میزان فلوراید مورد نیاز برای کودک را به شکل ژل و یا فوم روی دندان او قرار می دهد.

سوالات متداول

1. انتخاب خمیر دندان برای کودکان به چه شکل است؟

   برای کودکانی که زیر دوسال دارند، باید بدون خمیر دندان مسواک بزنید و از سن دوسالگی به بعد، خمیر دندان حاوی فلوراید با مقدار تجویز شده توسط دندانپزشک را استفاده نمایید.

2. در صورتی که کودک میزان زیادی از خمیر دندان را قورت دهد، چه اتفاقی می افتد؟

   اگر کودک بیش از اندازه خمیر دندان را قورت دهد، ممکن است دچار فلوئوروزیس دندانی شود. به همین دلیل است که استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید باید تحت نظارت دندانپزشک و به کمک والدین انجام شود.

3. چه زمانی مسواک زدن برای کودک آغاز می شود؟

   تمام دندانپزشکان توصیه دارند، از زمان پدیدار شدن اولین دندان، باید مسواک زدن شروع شود، زیرا هر چه این کار از سنین کمتری آغاز گردد، به یک عادت در زندگی روزمره تبدیل شده و در سنین بزرگسالی مشکلات ناشی از بیماری های دهان و دندان کاهش خواهد یافت.

4. آیا استفاده از فلوراید برای کودک بی خطر است؟

   فلوراید برای محافظت و تقویت از مینای دندان برای کودکان اهمیت زیادی دارد، اما توجه داشته باشید که میزان فلوراید مصرفی باید توسط دندانپزشک تایید شود. همچنین والدین باید مراقب باشند تا کودک آن ها میزان زیادی فلوراید را قورت ندهد، زیرا احتمال ابتلا به فلوئوروزیس دندانی وجود دارد.

5. آیا کودکان می توانند از دهانشویه استفاده کنند؟

   استفاده از دهانشویه برای کودکانی که قادر به خارج کردن مایع دهانشویه از دهان خود نیستند، توصیه نمی شود. اما در سنین 5 سالگی به بعد با آموزش های لازم کودکان می توانند در کنار مسواک و نخ دندان از دهانشویه نیز استفاده داشته باشند. همچنین شستشوی دهان با آب بعد از غذا، تاثیر بسیاری بر کاهش پوسیدگی دندان کودک دارد.

6. چه زمانی باید کودک خود را به مطب دندانپزشکی ببرید؟

   به طور کلی دندانپزشکان توصیه کردند تا سن 1 سالگی، اولین مراجعه کودک به کلینیک دندانپزشکی باشد. دندانپزشک با معاینه اولیه، به بررسی کامل وضعیت دهان کودک پرداخته و نحوه درست مسواک زدن و خمیر دندان کشیدن را به والدین آموزش می دهد. پس از آن والدین باید حدود هر 6 ماه یک بار، فرزند خود را برای چکاپ دندان ها به مطب دندانپزشکی ببرند.

7. دندان های کودک خود را چگونه مسواک بزنید؟

   برای این کار باید از مسواک کوچک با برس های نرم و گرد استفاده کرده و به صورت زاویه دار و با کمک حرکات آرام و دایره ای مانند دندان های کودک خود را مسواک بزنید. احتیاط کنید که مسواک زدن به شکل محکم می تواند به لثه های کودک آسیب وارد کند.

8. روزی چند بار باید دندان های کودک خود را مسواک بزنید؟

   باید حداقل روزی دو بار دندان های کودک خود را مسواک بزنید که بهترین زمان آن صبح بعد از صرف صبحانه و دیگری در هنگام خواب می باشد. به دلیل اینکه بزاق در هنگام خواب کاهش می یابد، مسواک زدن کودک قبل از خواب به سلامت دندان های او تا صبح کمک می کند.