اینستاگرام کلینیک دندانپزشکی دکتر فاطمه لبافی

تغذیه در درمانهای پیشگیرانه | اهمیت و نقش تغذیه بر سلامت دهان و دندان

تغذیه در درمانهای پیشگیرانه | اهمیت و نقش تغذیه بر سلامت دهان و دندان چیست؟

لازمه یک لبخند زیبا، داشتن دندان هایی سالم می باشد که علاوه بر تاثیر رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه هم نقش مهمی دارد. سلامت دهان و دندان ارتباط مستقیمی با رژیم غذایی مناسب داشته و تاثیر به سزایی بر سلامت بافت های دهان دارد. تغذیه نامناسب می تواند به پیشرفت بیماری های دهان و دندان مانند پوسیدگی دندان، بیماری پریودنتال و غیره کمک کند. کودکان و نوجوانان برای رشد مناسب فک و دندان ها و در نهایت مقاومت و سلامت دندان های خود، نیاز به یک رژیم غذایی مناسب و متعادل دارند. گاهی اوقات کسانی که به برخی مواد غذایی آلرژی دارند، ممکن است دچار کمبود ویتامین و با پروتئین باشند که در این صورت احتمال قرار گرفتن آن ها در معرض پوسیدگی دندان افزایش می یابد.

اهمیت تغذیه در سلامت دندان ها

برای داشتن دندان هایی زیبا و سالم، علاوه بر رعایت بهداشت دهان و دندان به صورت صحیح، مصرف مواد غذایی مناسب اهمیت به سزایی بر سلامت دندان ها دارد. باکتری های موجود در دهان پس از مصرف مواد غذایی، با تولید اسید می توانند باعث آسیب به مینای دندان و در نهایت پوسیدگی دندان ها شوند. مواد غذایی مناسب می تواند با کاهش میزان اسید تولید شده، آسیب کمتری به مینای دندان وارد نماید و دندان ها را سالم تر نگه دارد.

نقش تغدیه در سلامت دندان ها

تغذیه نقش بسیار مهمی بر سلامت دندان ها دارد و داشتن یک رژیم غذایی مناسب و متعادل در تکامل و شکل گیری دندان کودکان اهمیت زیادی دارد. رژیم غذایی شامل میوه و سبزیجات، نان و حبوبات، لبنیات، ماهی، تخم مرغ و گوشت قرمز تمام موارد مغذی مورد نیاز را دارد. وجود برنامه غذایی که دارای مقدار زیادی کربوهیدرات می باشد، تاثیر زیادی بر پوسیدگی دندان می گذارد. همچنین مواد غذایی که به راحتی به کمک بزاق دهان و یا آب شسته نمی شوند، نیز می تواند بر پوسیدگی دندان تاثیر داشته باشند.

نقش تغذیه در تکامل دندان ها

تغذیه مادر در دوران بارداری اهمیت ویژه ای دارد، زیرا تاثیر به سزایی بر رشد و تکامل دندان کودک می گذارد. مواد غذایی که جنین از بدن مادر به دست می آورد، همگی بر رشد دندان ها اثر دارند. رشد و تکامل دندان در ابتدا با معدنی شدن ماتریکس پروتئینی همراه است و به طور معمول در حدود ماه سوم جنینی آغاز شده و تا حدود 10 سالگی ادامه می یابد، به همین دلیل است که بر اهمیت تغذیه مادر تاکید بسیاری شده است. در دوران بارداری عناصر مهمی مانند کلسیم، فسفر و ویتامین D برای شکل گیری دندان وجود دارند. همچنین برای سلامت دندان های کودک مصرف عدس، گوشت سفید، میوه و سبزیجات برای زنان باردار از اهمیت بالایی برخوردار است. در تمام مراحل تکامل و رویش دندان تغذیه مناسب اهمیت داشته و باید به آن توجه شود. به طور کلی در طول زندگی، رژیم غذایی فرد، نقش موثری برای سلامت دهان و دندان و مقاومت آن برای مقابله با عفونت و افزایش عمر دندان دارد.

غذاهای مفید برای سلامت دندان ها

در صورتی که می خواهید دندان های سالم و مقاومی داشته باشید، باید غذا هایی را مصرف کنید که سبب تقویت دندان هایتان می شود. برخی از غذا های مهم برای سلامت دندان ها عبارتند از:

غذا های سرشار از کلسیم و فسفر
در صورتی که مواد معدنی به میزان کافی به دندان برسد، مینای دندان استحکام لازم را پیدا خواهد کرد. برای داشتن دندان های قوی و سالم مصرف عناصر سازنده مینای دندان یعنی کلسیم و فسفر از اهمیت زیادی برخوردار است.
• بادام: بادام سرشار از پروتئین بوده و شکر بسیار کمی دارد. بادام به دلیل دارا بودن میزان کلسیم فراوان، سبب تقویت دندان ها می شود.
• گوشت: این غذا حاوی میزان زیادی فسفر می باشد که به قوی تر شدن دندان ها کمک می کند.
• ماهی: این ماده غذایی با دارا بودن میزان فسفر فراوان نقش مهمی در سلامت و استحکام مینای دندان دارد.
غذا های ترد با آب فراوان
جویدن غذا های تردی که دارای آب فراوان هستند، با تولید بیشتر بزاق می توانند سبب از بین رفتن باکتری های دهان شوند و از ایجاد حفره های دندانی جلوگیری کنند. غذا های ترد حاوی آب فراوان به علت داشتن خاصیت سایندگی، می توانند باعث پاک شدن سطوح دندانی گردند.
• کرفس: کرفس یک سبزیجات ترد و حاوی فیبر فراوان است. برای جویدن کرفس بزاق زیادی نیاز بوده که به همین جهت با افزایش بزاق دهان سبب از بین رفتن بسیاری از باکتری های دهان می شوند.
• هویج و سیب: خوردن هویج و سیب می تواند دندان ها را بین غذا خوردن و مسواک زدن به طور موقت تمیز کند و همچنین هویج بر تقویت مینای دندان تاثیر دارد.
• خیار: خیار هم همانند هویج و سیب می تواند سبب تمیز شدن دندان ها در بین وعده های غذایی شود.
غذا های غنی از ویتامین D
ویتامین D با کمک به جذب بهتر کلسیم، اهمیت بسیاری بر سلامت دندان ها دارد.
• تن ماهی: این غذا با داشتن ویتامین D، مواد معدنی مورد نیاز را به دندان ها می رساند.
غذا های غنی از ویتامین C
ویتامین C با کاهش التهاب و تقویت رگ های خونی، تاثیر زیادی بر تقویت لثه دارد. ویتامین C می تواند با تولید کلاژن مانع از بیماری پریودنتال شود. در صورتی که ویتامین C به میزان کافی وجود نداشته باشد، لثه ها حساس تر شده و احتمال بروز بیماری پریودنتال افزایش پیدا خواهد کرد.
غذا های غنی از آنتی اکسیدان
آنتی اکسیدان ها وظیفه مبارزه با باکتری هایی که سبب التهاب و بیماری پریودنتال می شوند، را بر عهده دارند، در نتیجه سبب محافظت از لثه ها و بافت های دیگر می شوند.
• کلم بروکلی: کلم بروکلی، منبع سرشاری از ویتامین C، کلسیم و آهن می باشد که در حفظ سلامت لثه و تقویت مینای دندان بسیار تاثیر دارد.
• پرتقال: این میوه با دارا بودن میزان فراوان از ویتامین C می تواند سبب قوی تر شدن لثه شود.
غذا های حاوی باکتری های پروبیوتیک مفید برای دهان و دندان
باکتری های پروبیوتیک مفید می توانند سبب کاهش التهابات لثه شوند.
• ماست: ماست با داشتن میزان بالای کلسیم، به تقویت لثه و دندان کمک می کند.
غذا های غنی از آنتوسیانین ها، آرژنین و پلی فنل ها
آنتوسیانین و آرژنین، می توانند مانع از تشکیل پلاک روی دندان ها شوند و سبب مختل شدن شانس حفره سازی دندان ها شوند. همچنین پلی فنل ها می توانند با جلوگیری از رشد باکتری هایی که سبب تولید پلاک دندانی هستند، مانع از بروز بیماری های لثه و بوی بد دهان شوند.
برخی از غذا های مفید دیگر
• آب: این نوشیدنی ارزشمند، می تواند سطح بزاق دهان را بالا نگه داشته و مواد غذایی باقی مانده در بین دندان ها بشوید. آب مهم ترین نوشیدنی برای کمک به بهداشت دهان و دندان است.
• چای: چای، غنی از آنتی اکسیدان و پلی فنل می باشد که با جلوگیری از تشکیل پلاک های دندانی می تواند به حفظ سلامت دندان ها کمک کند.
• اسفناج: این سبزی پر برگ با تولید بزاق بیشتر، سبب استحکام لثه و دندان ها می شود.
• قارچ های شیتاکی: این قارچ ها به دلیل داشتن ماده ای به نام لتینان می توانند مانع تشکیل پلاک دندانی شوند.
• گلابی: گلابی با خنثی کردن اسید موجود در دهان، می تواند نقش مهمی در سلامتی دهان و دندان ایفا کند.
• پیاز: پیاز با داشتن خاصیت میکروب کشی باعث نابودی باکتری های دهان می شود.

ویتامین های محافظ دهان و دندان

چهار ویتامین که نقش مهمی برای حفاظت از دهان و دندان دارند عبارتند از:

ویتامین A
با وجود اینکه ویتامین A اغلب برای کمک به بینایی شناخته شده، اما این ویتامین با حفظ جریان بزاق نیز برای سلامتی دهان و دندان کاربرد دارد. منبع غنی این ویتامین در هویج، انبه، ماهی، کلم، تخم مرغ و اسفناج وجود دارد.
ویتامین های گروه B
ویتامین های گروه B علاوه بر کنترل فشار روانی، با کاهش التهابات زبانی می تواند به حفظ سلامت دهان و دندان کمک کنند. منبع غنی ویتامین B در لوبیا، سبزیجات، گوشت و مرغ وجود دارند.
ویتامین C
ویتامین C تاثیر زیادی بر حفظ سلامتی لثه دارد. افرادی که دچار کمبود این ویتامین می باشند، ممکن است احتمال ابتلا به بیماری اسکوروی که یک بیماری جدی لثه می باشد را داشته باشند. این ویتامین در مواد غذایی مانند میوه و سبزیجات به وفور یافت می شود.
ویتامین D
این ویتامین با تنظیم سطح کلسیم و فسفر سبب افزایش استحکام استخوان و دندان می شود. روغن ماهی و نور خورشید منبعی سرشار از این ویتامین می باشند.

رژیم غذایی نامناسب برای دندان

برخی مواد غذایی اثرات مخربی برای سلامت دهان و دندان دارند، البته این نکته را در نظر بگیرید که با رعایت بهداشت دهان و دندان و شستشوی دهان با آب بعد از مصرف این خوراکی ها می توانید اثرات مخرب آن ها را از بین ببرید. برخی از این مواد غذایی عبارتند از:

شکر
شکر زیاد در رژیم غذایی، می تواند با جذب باکتری های بد دهان و کاهش PH، سبب افزایش احتمال پوسیدگی دندان شود. باکتری استرپتوکوکوس در دهان با مصرف قند قادر به ایجاد لایه ای بی رنگ و چسبناک بر روی دندان می باشد. در صورتی که این پلاک ایجاد شده توسط رعایت بهداشت دهان و دندان از بین نرود، با تولید اسید باعث از بین رفتن مینای دندان می شوند.
یخ
توجه داشته باشید که جویدن یخ آثار مخربی برای دندان ها دارد. یخ می تواند سبب ترک و شکستگی دندان ها شود.
نوشیدنی های انرژی زا
این نوشیدنی ها به دلیل اسیدی بودن و داشتن قند زیاد، با باقی ماندن بر روی دندان ها می توانند احتمال پوسیدگی دندان را افزایش دهند.
پاستیل
پاستیل و تمام خوراکی های مانند آن به راحتی به دندان ها می چسبند و به همین دلیل دندان ها را در معرض پوسیدگی قرار می دهند.
پاپ کورن
پاپ کورن به راحتی در بین دندان ها گیر می کند و احتمال آسیب به مینای دندان را افزایش می دهد.
قرص نعناع
درست است که قرص نعناع بوی خوشی را برای دهان ایجاد می کند، اما توجه داشته باشید که دندان ها را در معرض قند قرار می دهد. به همین جهت با باقی ماندن آن بر روی دندان، احتمال پوسیدگی دندان افزایش می یابد.
قهوه
این نوشیدنی دوست داشتنی می تواند به مرور زمان بر روی رنگ دندان ها تاثیر داشته باشد.
میوه های خشک
با وجود اینکه میوه خشک یک میان وعده بسیار سالم و مفید می باشد، اما به راحتی بین دندان ها گیر می کنند و دندان ها را در معرض قند فراوان قرار می دهند.

سوالات متداول

چگونه می توان به کمک تغذیه مانع پوسیدگی دندان شد؟
برای این کار باید مصرف شیرینی و مواد قندی را کاهش دهید و بعد از مصرف این نوع غذا ها و همچنین مصرف خوراکی های چسبناک، حتما دهان خود را با آب بشویید. برای حفظ سلامت دهان و دندان مصرف میوه و سبزیجات را بیشتر در برنامه غذایی خود قرار دهید.
تاثیر کوآنزیم Q10 بر سلامت دهان و دندان چیست؟
کوآنزیم Q10 به طور طبیعی توسط بدن تولید شده و به عنوان یک کاتالیزور برای سوخت و ساز های بدن عمل می کند. کوآنزیم Q10 می تواند سبب کاهش درد و خونریزی مربوط به بیماری های لثه باشد. گوشت گاو، جگر مرغ و بعضی از روغن های گیاهی دارای کوآنزیم Q10 می باشند.
آیا ترشی سلامت دندان را به خطر می اندازد؟
با وجود اینکه طعم ترشی به شدت مورد علاقه بسیاری از افراد می باشد، اما باید بدانید که به جهت داشتن حالت اسیدی می تواند آثار مخربی بر مینای دندان داشته باشد. بهتر است بعد از مصرف ترشی حتما دهان خود را با آب بشویید.
برای جلوگیری از آسیب آبمیوه های ترش و اسیدی بر دندان چه اقدامی می توان انجام داد؟
بهتر است این نوع آبمیوه ها را با نی بنوشید تا تماس کمتری با دندان ها داشته باشد و سعی کنید بعد از مصرف این نوع نوشیدنی ها دهان خود را آب بشویید. برای حفاظت بیشتر از دندان ها در مقابل آبمیوه های ترش و اسیدی، حدود نیم ساعت پس از خوردن آن ها مسواک بزنید. توجه داشته باشید که اگر بلافاصله بعد از مصرف این نوشیدنی ها مشواک بزنید، مینای دندان شما حساس تر و آسیب پذیر تر خواهد شد.