صاف و مرتب بودن دندانها تاثیر بسزایی بر چهره فرد دارد. در صورتی که دندانها ظاهر خوبی نداشته باشند، فرد اعتماد به نفس خود را در هنگام خندیدن و صحبت کردن از دست می‌دهد. افراد در هر رده سنی که باشند، می‌توانند برای اصلاح ناهنجاری دندانی خود از یک روش بی‌نظیر دندانپزشکی، به نام ارتودنسی (Orthodontics) بهره ببرند. ارتودنسی علاوه بر زیبا ساختن وضعیت دهان و دندان، سبب بهبود سلامت آنها نیز خواهد شد.
اما آیا ارتودنسی برای همه سنین قابل انجام است؟
این درمان چه مزایایی به همراه دارد؟
انواع آن به چه صورت است؟
در ادامه این مقاله، دکتر لبافی اطلاعات جامعی در مورد این روش درمانی در اختیار شما عزیزان قرار داده‌اند. پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را تا انتها دنبال کنید!
ارتودنسی دندان چیست؟
ارتودنسی یکی از شاخه‌های علم دندانپزشکی و مربوط به تشخیص و درمان ناهنجاریهای دهان و دندان است. ارتودنسی به طور تخصصی به بررسی و درمان بی‌نظمی دندانها و فک می‌پردازد. در ابتدا، این شیوه تنها جهت صاف و مرتب کردن دندان‌های کودکان و نوجوانان مورد استفاده قرار می‌گرفت؛ اما امروزه بزرگسالان هم از این روش برای اصلاح ناهنجاریهای دهانی خود استفاده میکنند. این شاخه در دندانپزشکی، به تنهایی و یا در ترکیب با روش‌های درمانی دیگر کاربرد دارد.
چه کسانی به ارتودنسی دندان نیاز دارند؟
به طور کلی، ارتودنسی می‌تواند برای افراد با شرایط زیر گزینه مناسبی باشد:
- افراد دارای دندان‌های نامرتب
- بیماران دارای فک بزرگ و یا کوچک
- افراد دارای دندان‌هایی با فاصله زیاد
- افراد با داشتن دندان‌های خیلی شلوغ
- بیمارانی که دچار انواع کلاس مال آکلوژن هستند.
- افرادی که به دنبال زیبایی طرح لبخند خود هستند.
هزینه ارتودنسی دندان
هزینه ارتودنسی، همانند هر درمان دندانپزشکی دیگری به عوامل متعددی بستگی دارد. عوامل تاثیرگذار بر هزینه ارتودنسی دندان شامل شدت ناهنجاری دندان و فک بیمار، سن، نوع درمان و مهارت دندانپزشک می‌شوند. ارتودنسی انواع متفاوتی دارد که هر کدام از آنها هزینه‌های مختص به خود را شامل دارند. برای آگاهی از هزینه درمان باید به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید تا دندانپزشک با بررسی وضعیت دهان و دندان شما هزینه نهایی را برای شما تخمین بزند.
در اکثر کلینیک‌های دندانپزشکی، هزینه این درمان به شکل اقساطی محاسبه می‌شود. همچنین در صورت داشتن بیمه درمانی، ممکن است بیمه بخشی از هزینه را تحت پوشش قرار دهد.
برای آگاهی بیشتر از هزینه ارتودنسی، مقاله قیمت ارتودنسی دندان را مطالعه کنید.
زمان شروع ارتودنسی دندان
درمان ارتودنسی، در هر سنی اثر خود را خواهد گذاشت، اما هر چه درمان در سنین پایین‌تری انجام شود. علاوه بر افزایش احتمال موفقیت، درمان ناهنجاری سریع‌تر انجام می‌شود. در حال حاضر برای کودکان ۷ تا ۱۱ سال، درمان مدت دار ارتودنسی با اثرات بسیار چشم گیری صورت می‌گیرد. برای کودکانی که در سن رشد هستند، جواب دهی ارتودنسی بسیار فوق العاده خواهد بود و همچنین می‌تواند سبب کاهش نیاز به درمان‌های دیگر دهان و دندان شود. اما احتمال دارد برطرف کردن ناهنجاریهای فک و صورت در بزرگسالی به سادگی امکان‌پذیر نباشد. با این حال، درمان ارتودنسی فقط مخصوص کودکان نیست و ارتودنسی برای تمام سنین قابل انجام است.
مزایای ارتودنسی دندان
این روش درمانی فواید و مزایای بسیاری دارد. در ادامه به برخی از مزایای ارتودنسی دندان اشاره شده است:
- ارتودنسی، می تواند بسیاری از ناهنجاری های دندان و فک را بر طرف نماید و طول عمر دندانها را افزایش دهد.
- درمان به روش ارتودنسی، یک درمان طولانی مدت و ماندگار برای دندان‌های طبیعی است.
- داشتن دندان‌های شلوغ و یا نامرتب، بهداشت دهان و دندان را بسیار ضعیف می‌کند. درمان ارتودنسی با بهبود شرایط دهان و دندان، رعایت بهداشت آنها را به شکلی راحت‌تر برای بیمار فراهم می‌کند.
- ناهماهنگی دندانها سبب می‌شود تا به آنها فشار متعادلی وارد نشود، به همین جهت آسیب پذیری دندان و لثه به شدت افزایش می‌یابد. ارتودنسی این مشکل را به راحتی درمان می‌کند.
- ارتودنسی با بهبود وضعیت دهان و دندان، مشکلات جویدن غذا و یا تکلم را برای فرد بر طرف می کند.
کاربرد ارتودنسی دندان
اختلالات زیادی ممکن است در هنگام رویش دندانها بروز پیدا کنند. ارتودنسی می‌تواند برای درمان هر یک از این اختلالات به کار گرفته شود:
- بستن فاصله بین دندانها
- صاف کردن دندان‌های کج و نامرتب
- بهبود عملکرد دهان در جویدن غذا و تکلم
- برطرف نمودن جلو و عقب بودن فک‌ها
- اصلاح وضعیت فک و دندان
تشخیص ارتودنسی دندان
در ابتدا متخصص ارتودنسی با دقت به بررسی وضعیت دهان و دندان بیمار می‌پردازد و نحوه درمان و تمام شرایط را برای بیمار شرح می‌دهد. همچنین این اطلاعات را به بیمار خواهد داد که در صورت عدم درمان، چه عواقبی در آینده ایجاد می‌شود.
ارزیابی متخصص ارتودنسی، شامل بررسی کامل تاریخچه پزشکی بیمار، انجام معاینات لازم، بررسی عکس‌های رادیوگرافی و ساختن قالب مورد نیاز بیمار است. متخصص ارتودنسی با در نظر گرفتن گرفتن طرح درمان، بهترین روش مورد نیاز برای بیمار را در نظر خواهد گرفت.
انواع ارتودنسی دندان
ارتودنسی برای اصلاح بسیاری از مشکلات و ناهنجاریهای دهان و دندان کاربرد دارد. به طور کلی این درمان بر اساس نوع ابزار و تجهیزات به کار رفته ۲ دسته بندی کلی دارد که در زیر به آنها اشاره شده است:
-
ارتودنسی ثابت
این روش به کمک تجهیزات خاصی برای درمان طولانی مدت انجام می‌شود. در تمام طول دوره درمان، دستگاه ارتودنسی در دهان بیمار باقی خواهد ماند.
- ارتودنسی براکت فلزی براکتهای فلزی و سیم، بریس‌های استانداری را ایجاد کرده که روی دندان ثابت می‌مانند و با اعمال نیرو به موقعیت مورد نظر هدایت می‌شوند. این روش از قدیمی‌ترین روش‌های ارتودنسی است که هنوز هم کاربرد دارد.
- ارتودنسی براکت سرامیکی این روش بسیار مشابه با روش ارتودنسی با براکتهای فلزی بوده، اما تفاوت این دو در جنس براکتها است. این براکتها از جنس سرامیک ساخته شده‌اند و رنگی شبیه به دندان‌های طبیعی دارند؛ به همین دلیل خیلی از دندان طبیعی قابل تمایز نیستند.
- ارتودنسی لینگوال در این روش، ابزارهای ارتودنسی پشت دندانها قرار می‌گیرند، بنابراین برای افرادی که تمایل دارند اطرافیان متوجه ارتودنسی آنها نشوند، بسیار مناسب است، معمولا به دلیل مزاحمتی که دستگاه ارتودنسی برای زبان ایجاد می‌کند، دندانپزشکان به ندرت این روش را پیشنهاد می‌دهند.
- ارتودنسی دیمون این روش با استفاده از تکنولوژی متفاوت، زمان کوتاه‌تر و مراحل سریع‌تری دارد. در این روش، دیگر نیازی به تنظیم مکرر سیم‌های ارتودنسی نیست. چرا که با استفاده از یک مکانیزم کشویی، در حین تراز شدن دندانها، نیروی براکتهای تنظیم خواهد شد.
- ارتودنسی فانکشنال با دستگاه ثابت
این روش درمانی شاید خیلی شناخته شده نباشد. در واقع ارتودنسی فاکشنال علاوه بر اصلاح ناهماهنگی دندانها می‌تواند با برقراری توازن بین فک‌ها، باعث تغییر بسیاری در چهره فرد شود.
-
ارتودنسی متحرک
برای این روش از ابزارهایی استفاده می‌شود که نیازی نیست که در طولانی مدت در دهان باقی بمانند.
- نگهدارنده هاولی زمانی که بریس‌های ثابت برداشته می‌شوند، برای ثابت نگه داشتن دندانها دندانپزشک از این روش استفاده می‌کند. ریتینر یک نگهدارنده است که در صورت لزوم، دندانپزشک استفاده از آن را توصیه می‌کند.
- ارتودنسی با الاینر شفاف این تراز کننده‌های شفاف به خوبی روی دندانها منطبق می‌شوند و دندانها را با کمترین ناراحتی مرتب میکنند. این الاینرها را می‌توان در هنگام غذا خوردن و مسواک زدن از دهان خارج کرد.
- پلاک زد اسپرینگ برای افرادی که قصد دارند دندانی که به جلو رفته را به سمت عقب بکشند، این روش قابل استفاده است.
- ارتودنسی فانکشنال متحرک یکی دیگر از دستگاه‌های ارتودنسی که برای رفع ناهنجاری استخوان، و ناهماهنگی دندانها به کار می‌رود، پلاک فانکشنال است. استفاده از پلاک فانکشنال می‌تواند فک بالا و پایین را به جای اصلی خود برگرداند. ارتودنسی با این روش به جای فشار واردن کردن به دندانها برای ایجاد فضای بیشتر به فک فشار وارد می‌کند.
مراحل ارتودنسی دندان
مراحل ارتودنسی دندان شامل موارد زیر می‌شود:
- مرحله اول:در ابتدا باید یک کلینیک دندانپزشکی و ارتودنتیست مورد اطمینان و خوب را پیدا کنید. حتما دقت داشته باشید که درمان خود را به دست متخصص ارتودنسی بسپارید. ارتودنتیست تشخیص می‌دهد که آیا ناهنجاری بیمار با ارتودنسی رفع می‌شود یا به جراحی فک هم نیاز دارد.
- مرحله دوم:در این مرحله، متخصص ارتودنسی بررسی و معاینه لازم را انجام می‌دهد و هزینه و روند درمان را برایتان شرح می‌دهد. قبل از شروع درمان برخی از اقدامات مورد نیاز انجام می‌شود. در ابتدا دندانپزشک با بررسی عکس رادیوگرافی دندانها، تمام ناهنجاریهای دهان و دندان را مورد بررسی قرار می‌دهد تا متوجه شود چه درمانی برای شما مناسب است. اگر نیاز به کشیدن دندان باشد، دندانپزشک دندان اضافی را قبل از شروع ارتودنسی از دهان بیمار خارج می‌کند.
- مرحله سوم:متخصص ارتودنسی با انتخاب ابزارهای مناسب، روش درمان مد نظر را آغاز کرده و ابزار ارتودنسی را روی دندانها نصب می‌کند. در طول درمان، مراجعه مکرر و مستمر به مطب دندانپزشکی صورت می‌گیرد.
مراقبت‌های ارتودنسی دندان
در حین انجام ارتودنسی و بعد از آن باید نکات و مراقبت‌هایی را رعایت کنید. در زیر به بررسی مراقبت‌های ارتودنسی دندان می‌پردازیم:
- مراجعات مکرر و منظم به مطب دندانپزشکی در طول درمان از اهمیت خاصی برخوردار است. این مراجعات علاوه بر کنترل تجهیزات، برای بررسی نحوه درمان اهمیت خاصی دارد.
- رعایت بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی را باید بسیار جدی بگیرید. در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، احتمال پوسیدگی دندان و بیماری‌های دیگر دهان و دندان به شدت افزایش می‌یابد. با مسواک و نخ دندان بعد از هر وعده غذایی بین آنها را تمیز کنید.
- مراقبت از ابزارهای ارتودنسی را مانند دندان‌های طبیعی خود جدی بگیرید. مراقب باشید براکتها نشکنند.
- رژیم غذایی در طول ارتودنسی دندان از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین منظور باید از خوردن غذاهایی مانند بلال، هویج، مغزها و غذاهایی که سفت هستند، پرهیز کنید.
- برای شست‌و‌شوی دهان از دهانشویه استفاده نمایید.
معایب ارتودنسی دندان
ارتودنسی یک روش عالی برای درمان ناهنجاریهای دهان و دندان است، اما به هر حال مانند هر روش درمانی دیگر ممکن است عوارضی داشته باشد. در ادامه به بررسی عوارض ارتودنسی دندان می‌پردازیم:
- پوسیدگی دندانپوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین عوارضی است که در طی ارتودنسی دندان احتمال رخ دادن آن وجود دارد. رشد باکتری‌ها در بین براکتهای موجود در دهان بسیار رایج است، زیرا مواد غذایی زیر براکتها تجمع پیدا میکنند و در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، این اتفاق بسیار بیشتر بروز پیدا خواهد کرد.
- بیماری لثهمهمترین علائم بروز بیماری لثه در طی ارتودنسی، خونریزی لثه‌ها در هنگام مسواک زدن است. در صورت بروز التهاب و یا بیماری پریودنتال، درمان ارتودنسی مشکل خواهد بود. زیرا مشکلات ایجاد شده برای لثه، سرعت حرکت دندانها را بسیار کاهش می‌دهد.
- طولانی بودن زمان درمان ارتودنسیبه طور معمول درمان ارتودنسی بین ۱ تا ۳ سال طول می‌کشد. احتمال دارد بر اثر بعضی عوامل متعدد این زمان کوتاه‌تر و یا طولانی‌تر شود.
- خطر برگشت درمان ارتودنسیدر صورتی که درمان ارتودنسی توسط متخصص ارتودنسی و به طور صحیح انجام گیرد، احتمال برگشت آن بسیار کاهش می‌یابد، اما به طور معمول بعد از اتمام درمان ارتودنسی احتمال برگشت دوباره دندانها وجود دارد.
- ناراحتی و آزردگیمعمولا تجهیزات ارتودنسی زمانی که در دهان قرار می‌گیرند، آزردگی‌هایی برای بیمار ایجاد میکنند. البته این مشکل موقتی بوده و پس از عادت کردن فرد برطرف می‌شود.
- تحلیل ریشهاحتمال کوتاه شدن ریشه در حین درمان ارتودنسی وجود دارد. متخصص ارتودنسی با دقت کافی بر مدت و مقدار نیروی اعمال شده روی دندان می‌تواند مانع بروز این اتفاق شود.
سوالات متداول
-
چگونه می توان براکت ارتودنسی را تمیز کرد؟
با کمک مسواک و براش مخصوص ارتودنسی، میتوانید براکتهای خود را به راحتی تمیز کنید.
-
آیا براکت ارتودنسی برای صحبت کردن مشکلاتی را ایجاد می‌کند؟
درمان ارتودنسی می‌تواند با رفع ناهنجاریهای دهان و دندان باعث بهبود تکلم شود. ممکن است در چند روز اول به دلیل عادت نداشتن بیمار به براکتها کمی نوک زبانی صحبت کند، اما بعد از چند روز به آن عادت می‌کند.
-
آیا ارتودنسی یک درمان دائمی است؟
ارتودنسی با اینکه اثر طولانی مدتی روی دندانها میگذارد، اما مدت اثر آن به صورت دائمی در نظر گرفته نمیشود. به همین دلیل بعد از برداشتن براکتها، از ریتینرهای ارتودنسی استفاده میکنند.
-
آیا ارتودنسی برای افراد سالخورده امکان پذیر است؟
تا زمانی که افراد دارای دندان و لثه سالمی باشند، درمان ارتودنسی برای آنها قابل انجام است. برای ارتودنسی سلامت دهان و دندان اهمیت دارد و در صورت بالا بودن سن، فقط درمان کمی طولانی‌تر خواهد بود.
-
تغذیه در دوران ارتودنسی به چه شکل است؟
در طی درمان ارتودنسی در صورت خوردن غذا‌های سفت، احتمال شکستگی براکتها وجود دارد. بنابراین سعی کنید تا حد امکان خوردن غذا‌های خشک را به حداقل رسانده و در صورت مصرف، آنها را به قطعات ریزتر تقسیم کنید. همچنین نوشیدنی‌های دارای قند و اسید به سادگی سبب پوسیدگی دندان می‌شوند، به همین جهت بهتر است مصرف آنها را کاهش داده و یا برای مصرف از نی استفاده کنید.
-
هر چند وقت یکبار برای معاینه ارتودنسی باید به مطب مراجعه کرد؟
معمولا هر دندانپزشک بازه خاصی را برای شما تعیین می‌کند. به طور معمول شما باید هر ۴ تا ۱۰ هفته برای معاینه به دندانپزشک مراجعه کنید.
-
آیا برای شروع درمان ارتودنسی باید یکی از دندانها را کشید؟
خیر، همیشه برای درمان ارتودنسی نیاز به کشیدن دندان نیست. معمولی زمانی که قوس فکی جایی برای حرکت دندانها نداشته باشد، نیاز است تا یک دندان با صلاحدید دندانپزشک کشیده شود.