تحلیل استخوان (استئونکروز) فک؛ علت و علائم تحلیل رفتن استخوان فک + درمان و پیشگیری

در صورتی که به دلیل التهاب لثه و یا همچنین از بین رفتن دندان خود دچار مشکل شده‌اید، احتمال دارد که استخوان فک شما تحلیل رفته باشد. زمانی که التهاب لثه اتفاق می‌افتد، یعنی باکتری‌ها در تلاش برای از بین بردن استخوان هستند. همچنین اگر به دلایل متعددی دندان خود را از دست بدهید و برای جایگزینی آن سهل انگاری کنید، به مرور زمان استخوان تحلیل می‌رود.
اما منظور از تحلیل رفتن استخوان فک چیست؟
چه افرادی دچار این مشکل می‌شوند؟
علل و علائم تحلیل استخوان فک کدام‌اند؟
در این مقاله قصد داریم تا شما را با تحلیل استخوان فک (Jawbone Loss)، علل و علائم آن و روش‌های درمانی آن آشنا کنیم.

تحلیل استخوان فک چیست؟

در خیلی از مواقع، زمانی که فرد به بیماری‌های لثه دچار می‌شود، بافت لثه به زیر دندان عقب نشینی می‌کند. در چنین مواقعی، معمولا بافت استخوانی نیز تخریب شده و تحلیل می‌رود. این به معنی از دست رفتن بافت استخوان فک است.
در این زمان بین خط لثه و دندان‌ها شکافی به وجود می‌آید که سبب جمع شدن مواد غذایی و باکتری‌ها می‌شود. اگر برای درمان اقدامی صورت نگیرد، با آسیب به بافت و ساختار استخوان فک و همچنین ریشه دندان، ممکن است دندان به طور کامل از دست برود.
بیشتر افراد درباره علت آن اطلاعی ندارند، زیرا وقوع این بیماری به مرور زمان رخ می‌دهد. به همین دلیل هم بهتر است برای معاینه دندان‌ها و وضعیت دهان خود، به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
در ادامه مقاله علل و علائم تحلیل استخوان فک را برای شما شرح می‌دهیم.

چه افرادی دچار تحلیل استخوان فک می‌شوند؟

به طور کلی مشکلات و بیماری‌های دهان و دندان، سبب تحلیل استخوان فک می‌شوند. افرادی که بیشتر دچار این عارضه می‌شوند، عبارت‌اند از:

1. افرادی که بهداشت دهان و دندان خود را به درستی رعایت نمی‌کنند. این عدم رعایت به مرور زمان سبب از بین رفتن مینای دندان شده و می‌تواند لثه را به عقب بکشد. همچنین افرادی که نحوه صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را نمی‌دانند، می‌توانند در معرض خطر قرار داشته باشند. مسواک زدن تهاجمی می‌تواند تحلیل رفتن لثه و به دنبال آن تحلیل استخوان فک را ایجاد کند.
2. افرادی که با توجه به ژنتیک خود مستعد ابتلا به بیماری‌های لثه و دندان هستند.
3. خانم‌های باردار و خانم‌ های یائسه دارای لثه حساس‌تری بوده که لثه و دندان آنها را آسیب‌ پذیرتر می‌کند.
4. افرادی که یک و یا چند دندان خود را از دست داده‌اند و برای درمان و جایگزینی دندان از دست رفته خود اقدامی نمی‌کنند.

علل تحلیل استخوان فک

تحلیل رفتن استخوان فک می‌تواند به دلایل متعددی ایجاد شود. به طور کلی در هر شرایطی که دندان و یا لثه دچار هرگونه آسیبی شد، می‌توان گفت که استخوان فک در معرض خطر تحلیل رفتگی وجود دارد. دلایلی که سبب بروز تحلیل استخوان فک می‌شوند، عبارت‌اند از:

1. از دست دادن یک و یا چند دندان

   یکی از مهمترین و اصلی‌ترین دلایلی که سبب تحلیل استخوان فک می ‌شود، از دست دادن یک و یا چند دندان است. دندان‌هایی که برای درمان آنها اقدامی صورت نگرفته باشد و جای خالی دندان در دهان باقی بماند. زمانی که در حال جویدن غذا هستید، فشاری از طرف دندان‌ها و ریشه دندان به استخوان وارد شده و سبب تحریک و رشد آن می‌شود.
   جالب است بدانید که استخوان به مرور زمان قابلیت حل شدن و ورود به جریان خون را دارد. به همین دلیل اگر جای خالی دندان در دهان وجود داشته باشد و درمان نشود، بدن استخوان را جذب می‌کند. می‌توان گفت اگر جای خالی دندان بعد از یک سال با روش‌های درمانی مربوطه که بهترین آن ایمپلنت دندان است، درمان نشود، حدود ۲۵ درصد استخوان فک تحلیل خواهد رفت.
   اگر باز هم درمانی صورت نگیرد، این تحلیل ادامه خواهد داشت. ریشه دندان‌های سالم با تحریک اعصابی که در استخوان است و با ارسال سیگنال‌هایی به بدن، فرمان حفظ تراکم و نگهداری دندان را به استخوان فک می‌دهد.
   به همین دلیل است که وقتی دندان خود را می‌کشید، استخوان فک شروع به جمع شدن کرده و یک لخته خون تشکیل می‌شود. در این زمان گلبول‌های سفید برای ترمیم و تمیز کردن آن ناحیه از دندان فعالیت خود را شروع می‌کنند؛ اما چند ماه بعد، رشد استخوان فک به دلیل نبود دندان برای حمایت از آن قطع شده و تحلیل استخوان آغاز می‌شود. اما کاشت ایمپلنت دندان همانند ریشه دندان در استخوان فک قرار گرفته و این مشکل را رفع می‌کند.

2. تحلیل لثه

   در صورت تحلیل رفتن لثه، شکاف و فاصله‌ای بین دندان‌ها و خط لثه ایجاد شده که سبب جمع شدن باکتری‌ها و پلاک‌ها می‌شود. در این شرایط خطر عفونت لثه افزایش یافته و دندان با مشکلات جدی رو‌به‌رو خواهد شد.
   در صورت عدم درمان، این عفونت باعث تحلیل استخوان و یا به طور کلی از دست رفتن دندان می شود.

3. عفونت دندان

   به طور معمول افتادن دندان و بیماری‌های مزمن دندان و یا لثه سبب رشد باکتری‌ها در دهان و تشکلیل عفونت می‌شوند. اگر عفونت دندان درمان نشود، باکتری‌ها به استخوان نفوذ کرده و باعث تحلیل استخوان می‌شوند.

4. عفونت لثه

   بیماری‌های لثه بسیار خطرناک و جدی هستند. اگر درمان به موقع صورت نگیرد، می‌تواند منجر به از دست دادن دندان شود. معمولا بیماری‌های لثه سبب جمع شدن باکتری‌ها در اطراف دندان شده و لثه متورم می‌شود.
   در صورت عدم درمان این التهاب و با رشد بیشتر باکتری‌ها به تدریج استخوان فک دچار عفونت شده که با پیشرفت این عفونت، استخوان فک دچار تحلیل رفتگی می‌شود و یا حتی ممکن است دندان‌های دیگر از دست بروند.

5. پوکی استخوان

   پوکی استخوان نیز با کاهش تراکم استخوان می تواند تاثیراتی بر استخوان فک داشته و سبب تحلیل رفتن آن شود.

6. ناهماهنگی و نامرتبی دندان‌ها

   یکی دیگر از مواردی که می‌تواند منجر به تحلیل استخوان فک شود، تراز نبودن دندان‌ها است. زمانی که دندان‌ها هماهنگی لازم را با یکدیگر نداشته باشند، جویدن غذا به درستی صورت نگرفته و با عدم تقویت استخوان زیر دندان‌ها، رشد آن متوقف می‌شود.

7. تومور

   تومور نیز می‌تواند منجر به بروز تحلیل استخوان فک شود که برداشت تومور برای درمان این نوع تحلیل استخوان فک ضروری است.

8. عفونت ناشی از ایمپلنت دندان

   در موارد بسیار نادری، استخوان فک اطراف ایمپلنت کاشته شده در دهان دچار عفونت شده که این عفونت با التهاب لثه و تحت تاثیر قرار دادن بافت‌های اطراف آن منجر به تحلیل استخوان می‌شود. این نکته بسیار حائز اهمیت است که اگر کاشت ایمپلنت دندان خود را به دست دندانپزشک متخصص و دارای مهارت بسپارید و بهداشت دهان و دندان خود و همچنین توصیه ‌های دندانپزشک خود را به درستی رعایت نمایید، این اتفاق نخواهد افتاد.

علائم تحلیل استخوان فک

تحلیل استخوان فک می‌تواند دارای علائم متعددی باشد که در زیر به آنها اشاره شده است:

1. لثه دچار تغییر رنگ شود؛ یعنی قرمز تیره و یا خیلی روشن و نزدیک به صورتی بسیار روشن شود. البته این علامت بیشتر نشان دهنده بیماری لثه است و در ادامه آن ممکن است تحلیل استخوان نیز صورت بگیرد.
2. اگر دندان ها لق شوند و یا دچار حساسیت بیش از اندازه شوند.
3. اگر بهبودی برای حفره‌های دهان و لثه پس از درمان حاصل نشود.
4. اگر این عارضه شدت یابد، مشکلاتی در جویدن غذا و صحبت کردن برای فرد ایجاد می‌شود.
5. درد فک و صورت و سردرد نیز می‌توانند از دیگر علائم تحلیل استخوان فک به شمار بیایند.
6. تغییر در ویژگی‌های صورت نیز می‌تواند نشانه‌ای از تحلیل استخوان فک باشد. به عنوان مثال، یکسری چین و چروک‌هایی در اطراف دهان شما ممکن است ایجاد شوند.
7. در صورتی که بدون هیچ دلیل خاصی، دندان‌های شما جابه‌جا شده باشند، می‌تواند یکی از علائم تحلیل استخوان باشد.

روش‌های درمان تحلیل استخوان فک

به طور معمول برای درمان تحلیل استخوان فک روش های درمانی زیر مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1. پیوند استخوان فک

   این جراحی برای بازسازی قسمتی از استخوان فک که دچار تحلیل رفتگی شده است، صورت می‌گیرد. برای پیوند استخوان، دندانپزشک متخصص ابتدا به بررسی کامل دهان و دندان و همچنین بررسی عکس‌های رادیوگرافی و سی تی اسکن، می‌پردازد. حین معاینه با بی حس کردن لثه، نوع و میزان استخوان مورد نیاز را مشخص می‌کند.
   پس از آن برای دسترسی به ریشه و استخوان فک، لثه از دندان جدا شده و ریشه به طور کامل تمیز می‌گردد. در ادامه درمان، جراح متخصص به کمک مواد پیوندی ناحیه مورد نظر را پر کرده و با کمک غشای خاصی آن را می‌پوشاند و لثه را بخیه می‌زند. ۷ الی ۱۰ روز بعد این بخیه‌ها کشیده شده و یا جذب می‌شوند. این جراحی حدود یک ساعت زمان برده و دارای چند ماه دوره نقاهت است.

2. دارو درمانی

   با وجود اینکه تحلیل استخوان فک در اکثر شرایط بر اثر عفونت به وجود می‌آید، اما آنتی بیوتیک‌ها به تنهایی برای درمان آن موثر نیستند . با این وجود اگر این عارضه خفیف و یا متوسط باشد، در کنار درمان‌های اصلی برای کاهش عفونت حتما از آنتی بیوتیک استفاده می‌شود.
   همچنین در مواقعی که فرد دچار پوکی استخوان است، داروها و مسکن‌های خوراکی می‌توانند برای کمک به درمان موثر واقع شوند.

عوارض تحلیل استخوان فک

تحلیل استخوان فک می‌تواند یکی از انواع پوکی استخوان محسوب شود. استخوان فک سبب حمایت از رشد لثه و همچنین ثبات دندان‌ها در فک می‌گردد. به همین دلیل عارضه تحلیل استخوان فک می‌تواند عوارض بسیاری را برای شما به دنبال داشته باشد که این عوارض عبارت‌اند از:

1. تحلیل استخوان فک، غذا خوردن و در مواقع شدید تر صحبت کردن را تحت تاثیر قرار داده و مشکلات زیادی را برایتان ایجاد می‌کند.
2. تحلیل استخوان فک به مرور زمان می‌تواند سبب لق شدن دندان و از دست دادن دندان گردد.
3. اگر تحلیل استخوان سبب از دست رفتن دندان‌های جلویی شود، زیبایی چهره را تحت تاثیر قرار داده و باعث چروکیده شدن پوست اطراف دهان می‌شود.
4. بیماری‌های متعدد دهان و دندان با پیشروی تحلیل استخوان ایجاد می‌شوند.
5. اگر فردی دچار تحلیل استخوان فک باشد، بدون پیوند استخوان قادر به استفاده از درمان ایمپلنت دندان نخواهد بود. در صورت انجام این درمان، درصد عدم موفقیت کاشت ایمپلنت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

پیشگیری از تحلیل استخوان فک

یکی از اصلی‌ترین موارد برای جلوگیری از تحلیل استخوان فک، رعایت بهداشت دهان و دندان به صورت صحیح و درست است. به طور کلی مواردی که می‌توانند برای پیشگیری از بروز این عارضه بسیار موثر باشند را در زیر برای شما شرح می‌دهیم:

1. شما باید دندان‌هایتان را حداقل روزی دوبار مسواک زده و شیوه صحیح مسواک زدن را بشناسید.
2. نخ دندان کشیدن به صورت روزانه باید در کنار مسواک زدن قرار داشته باشد.
3. همچنین لازم است هر چند وقت یک بار برای چکاپ دندان‌های خود به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید تا در صورت بروز مشکلات دهان و دندان با اقدام به موقع برای درمان، از بروز مشکلات جدی‌تر و تحلیل استخوان فک جلوگیری گردد.
4. یک رژیم غذایی مناسب، سالم و متعادل را دنبال کنید و مصرف کلسیم و ویتامین D را فراموش نکنید.
5. مراقبت تمام تغییرات ایجاد شده در دهان و دندان خود باشید و در صورت مشاهده هر گونه مشکلی سریعا با دندانپزشک خود مشورت نمایید.
6. سیگار و مشروبات الکلی سلامت دهان و دندان را به خطر می‌اندازند؛ پس برای جلوگیری از بروز این عارضه، مصرف آنها را ترک کنید.

سوالات متداول

1. آیا با وجود تحلیل استخوان، امکان کاشت ایمپلنت دندان وجود دارد؟

   توصیه اکثر جراحان و متخصصان دندانپزشک این است که بعد از کشیدن دندان، بلافاصله کاشت ایمپلنت انجام شود . حداکثر تا زمان ۶ ماه بهتر است این کار انجام شود تا در این صورت از تحلیل استخوان جلوگیری شود.
   در صورت تحلیل استخوان جراحی ایمپلنت دندان دشوارتر خواهد شد که در این زمان باید قبل از کاشت ایمپلنت، پیوند استخوان انجام شود.

2. داروهای بیس فسفونات چه تاثیری بر تحلیل استخوان فک دارند؟

   به طور معمول این نوع داروها نوعی روش درمانی برای برخی از بیماریها بوده و یکی از عوارض آنها مربوط به استخوان است. بنابراین مصرف این نوع داروها سبب افزایش احتمال ابتلا به عارضه تحلیل استخوان فک می‌شود.

3. آیا با مصرف آنتی بیوتیک هم می‌توان تحلیل استخوان را درمان کرد؟

   بله، دقت داشته باشید در مواقعی که علت تحلیل استخوان عفونت باشد، می‌توان با مصرف آنتی بیوتیک هم این مشکل را درمان کرد. اما حتما باید به دندانپزشک مراجعه کرد تا آنتی بیوتیک مناسب برای درمان عفونت تجویز شود.