گاهی اوقات ممکن است یکسری اختلالاتی مثل فک جوش انکیلوز دندان (Tooth ankylosis) برای بیمار به وجود آیند.
اما آیا می‌دانید انکیلوز یا همان دندان فک جوش چیست؟
این مشکل چگونه ایجاد می‌شود؟ علل ابتلا به انکیلوز دندان چیست؟ در صورت ابتلا فرد به چنین مشکلی، چه علائمی بروز پیدا می‌کنند؟
در ادامه با دکتر لبافی همراه باشید تا تمام نکات در مورد این نوع اختلال را با شما در میان بگذارند. با مطالعه این مقاله، می‌توانید اطلاعات بیشتری در مورد این اختلال به دست آورده و نگرانی خود را کمی کاهش دهید.
انکیلوز دندان چیست؟
زمانی که استخوان فک به دندان جوش می‌خورد، نوعی ناهنجاری که اصطلاحا به آن انکیلوز دندان گفته می‌شود، ایجاد می‌شود. هنگامی که دندان‌ها در شرایط طبیعی قرار دارند، لیگامان پریودنتال دور دندان را می‌پوشاند و فاصله‌ای بین دندان و استخوان فک موجود است. اما بیماری که به این مشکل دچار می‌شود، دیگر چنین لیگامانی را دور دندان خود نخواهد داشت. در واقع دندانی که دچار این اختلال شده، از دندان‌های کناری خود کوتاه‌تر بوده و یا کمی جابه‌جا شده است.
این نکته را هم در نظر داشته باشید که این مشکل در کودکان و در دندان‌های شیری شایع‌تر از بالغین است. طبق مطالعاتی که صورت گرفته است، این مشکل به نسبت ۱۰ به ۱ برای دندان‌ها فک پایین اتفاق می‌افتد. همچنین، تعداد افرادی که این اختلال در فک پایینشان اتفاق اتفاده است، خیلی بیشتر از افرادی است که فک بالایشان دچار این مشکل شده است.
انکیلوز دندان به چه صورت ایجاد می‌شود؟
به طور معمول بافتی به نام رباط پریودنتال که از جنس فیبر است، اطراف ریشه دندان وجود دارد و باعث می‌شود تا دندان در جای خود ثابت بماند. در واقع این رباط سبب می‌شود تا ریشه دندان پوشیده شده و دندان تماسی با استخوان نداشته باشد. این اختلال هنگامی ایجاد می‌شود که پلی از جنس سمنتوم در اطراف بافت لثه تشکیل شده و بدین ترتیب باعث می‌شود تا استخوان و ریشه دندان با یکدیگر تماس داشته باشند.
آنکیلوز دندان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
دندانپزشک در ابتدا یک معاینه کامل از دهان بیمار انجام می‌دهد. معمولا هم این اختلال با یک معاینه ساده قابل تشخیص است. همچنین، دندانپزشک می‌تواند با زدن ضربه به دندان و شنیده صدای دندان، این اختلال را تشخیص دهد؛ چرا که صدای آن با دندان‌های سالم کمی متفاوت است. استفاده از تصاویر رادیوگرافی نیز می‌تواند کمک خوبی برای تشخیص این اختلال باشد.
علل ابتلا به انکیلوز دندان
انکیلوز یک اختلال نادر است و در اکثر موارد دلیل ایجاد آن، مادرزادی می باشد، با این حال دلایل ایجاد انکیلوز دندان عبارتند از:
- ژنتیک فک جوش شدن دندان در بیشتر اوقات بر اثر دلایل ژنتیکی و ارثی ایجاد است. معمولا اگر پدر مادر فرزندی با این مشکل مواجه شوند، احتمال ابتلای فرزندشان هم وجود خواهد داشت.
- عفونت گاهی اوقات با عفونت کردن فک و یا یک دندان قدیمی، احتمال بروز انکیلوز دندان وجود دارد. همچنین اگر فردی دچار عفونت لثه شده باشد و برای درمان آن اقدام نکند، احتمال بروز این اختلال نیز برای وی وجود دارد.
- فشار به دندان وارد شدن فشار بیش از اندازه به یک دندان خاص و همچنین دندان قروچه می‌تواند دلیل دیگری برای بروز اختلال فک جوش شدن دندان باشد.
- نبود فضای کافی در فک و یا لثهاگر فضای کافی در فک وجود نداشته باشد، با فشار آمدن به برخی از دندان‌ها احتمال بروز این عارضه وجود دارد.
- تروما دندان در صورتی که در اثر یک اتفاق یا ضربه، نیروی زیادی به دندان وارد شود، ممکن است فرد به چنین اختلالی دچار شود.
علائم انکیلوز دندان
اختلال انکیلوز فک دارای برخی علائم است که در زیر به آنها اشاره شده است:
- تورم لثه به دلیل این که دندان بیشتر از حالت عادی داخل لثه و استخوان فرو رفته است، احتمال بروز تورم لثه وجود دارد.
- بوی بد دهان این اختلال می‌تواند فرصت مناسبی برای رشد بهتر کلونی‌های باکتری‌ها و به دنبال آن بوی بد دهان را به همراه داشته باشد.
- کوتاه‌تر بودن دندان انکیلوز شده دندانی که با این مشکل مواجه می‌شود، معمولا نسبت به سایر دندان‌های کناری خود کوتاه‌تر دیده می‌شود. این موضوع را خود بیمار هم می‌تواند حس کند.
- کاهش تعداد دندن‌ها به دلیل اینکه دندان انکیلوز شده رویش نمی‌یابد، تعداد دندان‌های بیمار از یک فرد عادی کمتر خواهد بود.
- عدم جابه‌جایی دندان دقت داشته باشید که دندان‌های سالم یک درجه لقی نرمال دارند که خود شما هم گاهی ممکن است آن را احساس کنید. اما دندانی که دچار این اختلال شده باشد، به دلیل جوش خوردن به فک، هیچ تحرکی نخواهد داشت.
- باقی ماندن دندان شیری تا سنین بالاتر همانطور که می‌دانید، دندان‌های شیری در یک سن مشخص شروع به افتادن می‌کنند. اما دندانی که دچار این اختلال شده باشد، به دلیل جوش خوردن به فک، خیلی دیرتر از حالت عادی خواهد افتاد. در خیلی از موارد حتی نمی‌افتد و باید برای کشیدن آن پیش متخصص بروید.
- رویش بیشتر دندان‌ها در فک مقابل به دلیل اینکه دندان دچار این مشکل کمتر از حالت معمولی از بافت لثه بیرون آمده است، نیروی کمتری به دندان‌های فک مقابل وارد می‌شود. به همین دلیل هم دندان‌های فک مقابل ممکن است کمی بیرون‌تر از حالت معمول دیده شوند.
درمان فک جوش شدن دندان
توجه داشته باشید که موقعیت، ماهیت و وضعیت دندانی که دچار این مشکل شده است، در تعیین روش درمان انکیلوز دندان موثر خواهند بود. با این حال، دندانپزشک ممکن است بسته به این عوامل، هر یک از درمان‌های زیر را در پیش بگیرد:
-
کشیدن دندان انکیلوز شده
معمولا دندانپزشکان برای دندان‌های شیری، کشیدن آن را توصیه می‌کنند. چرا که این روش هزینه کمتری نسبت به سایر روش‌ها به همراه خواهد داشت. دقت داشته باشید که کشیدن دندان فک جوش کمی متفاوت‌تر از سایر دندان‌هاست. به گونه‌ای که دندانپزشک باید بعد از کشیدن دندان انکیلوز شده، دندان دائمی را با استفاده از جراحی در موقعیت درست قرار دهد.
-
درمان ارتودنسی
این درمان نیز می‌تواند با تغییر موقعیت دندان انکیلوز شده، به درمان این اختلال کمک کند.
-
لاکسیشن دندان
هدف این درمان، ترمیم لیگامان پریودنتال است. به صورتی که دندن را با استفاده از یک فورسپس، کمی تکان می‌دهند تا از بافت استخوان خارج شده و به مرور زمان لیگامان پریودنتال آن ترمیم شود.
-
کورتیکوتومی
در این روش از یک قطعه استخوان بریده شده برای درمان این مشکل استفاده می‌شود.
-
استکتومی موضعی
اگر موقعیت دندان در ناحیه کرستال باشد، دندانپزشک می‌تواند بافت‌هایی را که به بافت استخوانی تبدیل شده‌اند را با جراحی خارج کند. با این کار، این اختلال درمان خواهد شد. اما این نکته را هم در نظر داشته باشید که اگر موقعیت دندان در سایر نقاط دهان باشد، نمی‌توان از این روش کمک گرفت.
عوارض انکیلوز دندان درمان نشده
اگر این اختلال درمان نشود می‌تواند عوارض و معایبی را به دنبال داشته باشد که در زیر آنها را برای شما شرح می‌دهیم:
-
مال اکلوژن
دندانی که دچار این اختلال شده دیگر رشد نکرده و در وضعیت قبلی خود می‌ماند؛ اما دندان‌های مجاور آن، رشد می‌کنند که در این هنگام به سمت دندان فک جوش شده رشد کرده و کج می‌شوند.
-
مانعی برای رشد دندان‌های اصلی
این اختلال می‌تواند باعث کاهش سرعت لازم برای رشد دندان‌های اصلی شود؛ این یعنی دندان‌های اصلی رشد نمی‌کنند.
-
دائمی شدن دندان شیری
اگر دندان شیری دچار این اختلال شود، رشد دندان‌های دائمی را مسدود کرده و در واقع دندان شیری، به صورت دائمی خواهد ماند.
-
مشکلات گفتاری
دفورمیتی فک یکی از مواردی است که در اثر دندان فک جوش شده و باعث تغییراتی در فرم صورت و در نتیجه مشکلات گفتاری می‌شود. همچنین کج شدن دندان‌ها می‌تواند مشکلاتی را برای صحبت کردن ایجاد کند، زیرا دندان‌های بالا و پایین به درستی روی هم منطبق نمی‌شوند.
-
افزایش احتمال بروز بیماری پریودنتال و پوسیدگی دندان
با توجه به اینکه رعایت بهداشت چنین دندانی سخت‌تر از یک دندان سالم است، احتمال بروز چنین مشکلاتی برای بیمار افزایش پیدا می‌کنند.
پیشگیری از انکیلوز دندان
برای پیشگیری از بروز فک جوش دندان بهتر است به موارد زیر توجه داشته باشید:
- با توجه به اینکه در اکثر موارد این اختلال بر اثر عوامل ژنتیکی ایجاد می‌شود، بهتر است در دوران بارداری آزمایشات و تست‌های ژنتیکی به درستی انجام شوند.
- اگر عادت به دندان قروچه دارید، حتما با دندانپزشک خود مشورت کنید و از نایت گارد استفاده نمایید.
- در صورتی که دچار بیماری‌های لثه و یا عفونت دهان و دندان شده‌اید، برای درمان آن سهل انگاری نکنید.
سولات متداول
-
چه کسانی دچار اختلال فک جوش شدن دندان می شوند؟
به طور کلی انکیلوز دندان به صورت مادرزادی ایجاد شده که برای هر دو جنسیت مرد و زن نیز احتمال ابتلا به این اختلال وجود دارد.
-
دندانپزشک چگونه می‌تواند انکیلوز دندان را تشخیص دهد؟
دندانپزشک تنها با معاینه ظاهری، دندان فک جوش شده را تشخیص می‌دهد. دندانی که دچار این اختلال شده است، همانند دندان‌های دیگر رشد نمی‌کند و به همین دلیل در ظاهر کاملا قابل تشخیص است؛ اما با این حال اکثر دندانپزشکان از روش‌های رادیوگرافی نیز برای تشخیص استفاده می‌کنند.
-
آیا دندان عقل فک جوش می‌شود؟
بله، هر زمان که رباط پریودنتال از بین برود و تماسی بین استخوان فک و دندان ایجاد شود، این اختلال ایجاد می‌شود و فرقی ندارد که این دندان کدام یک از دندان‌ها باشد.
-
انکیلوز دندان در چه سنی ایجاد می‌شود؟
این اختلال ممکن است در هر سنی به وجود بیاید، اما احتمال بروز آن در کودکان بیشتر از بزرگسالان است.
-
آیا انکیلوز دندانی می‌تواند به کمک ارتودنسی درمان شود؟
در صورتی که انکیلوز در دندان‌های جلویی فک بالا ایجاد شده باشد، ارتودنسی دندان می‌تواند برای درمان آن موثر واقع شود. برای اینکار ابتدا متخصص ارتودنسی براکت‌ها را روی دندان قرار داده و علاوه بر آن ایمپلنت‌هایی را در استخوان آلوئولار و بین دندان‌ها قرار می‌دهد. پس از آن برای جا به جایی دندان‌ها از زنجیر الاستیکی استفاده می‌شود.
برای ادامه روند درمان، به کمک جراحی بافت لثه برداشته شده و پیوند بین دندان و استخوان از بین می‌رود که در این شرایط کوتاهی دندانی که فک جوش شده، جبران می‌شود. پس از آن با قرار گرفتن دندان فک جوش شده در سیم کمانی، موقعیت دندان تغییر می‌یابد و فضای ایجاد شده به کمک درمان ارتودنسی اصلاح می‌شود.
در انتهای درمان ارتودنسی نیز برای ثابت باقی ماندن دندان‌ها در موقعیت جدید، از ریتینر کمک گرفته می‌شود. -
مشکلات ناشی از انکیلوز دندان چیست؟
فک جوش شدن دندان‌های شیری و دائمی می‌توانند بر رشد فک‌ها اثرگذار باشند. مشکلاتی مانند بد فرم شدن فک‌ها، کاهش فضا و ارتفاع استخوان فک، توسط انکیلوز به وجود می‌آیند که بسیاری از مشکلات ناشی از آن با تشخیص زود هنگام به راحتی درمان می‌شوند.