قفل شدن فک؛ ۵ علت قفل کردن فک+درمان خانگی و پزشکی | چگونه فک قفل شده را باز کنیم؟

شاید شما هم در هنگام جویدن غذا، باز کردن دهان، صحبت کردن و یا خمیازه کشیدن با مشکل مواجه شده‌اید و احساس قفل شدن فک را تجربه کرده باشید. ممکن است از خود بپرسید که علت قفل شدن فک چیست؟
شاید به مرور زمان و یا به طور غیرمنتظره متوجه گیر کردن فک و یا باز نشدن فک خود شده باشید. در چنین مواقعی، احتمالا دچار نگرانی‌های جدی در مورد سلامت دهان و دندان خود شده‌اید. حتما در شرایطی نظیر این به دنبال دانستن دلایل قفل شدن فک خود بوده‌اید.
علت قفل کردن فک چیست؟ راه‌های تشخیص و گزینه‌های درمانی آن کدام‌اند؟ علائم و عوارض آن کدام‌اند؟
در این مطلب از دکتر لبافی تمام اطلاعات لازمی که باید در این باره بدانید، ارائه شده است. پس تا انتهای آن همراه ما باشید.

قفل شدن فک چیست؟

قفل شدن فک عارضه‌ای است که سبب ناتوانی در باز کردن درست دهان می‌شود که این ایراد در ناحیه مفصل فک، بیمار را با مشکلات زیادی مواجه می‌کند. مشکلاتی از جمله درد در ناحیه فک پایین، ایجاد مشکل در غذا خوردن، درد در ناحیه گوش و مشکلاتی جهت صحبت کردن و … .
لازم به ذکر است که مفصل فک نوعی مفصل لولا بوده که سبب ارتباط بین فک بالا و پایین می‌شود.

قفل شدن فک نشانه چیست؟

TMJ یا مفصل گیجگاهی فکی، مسئول اتصال فک به جمجمه است که درست در کنار هریک از گوش‌ها قرار گرفته است. این مفصل به فرد این امکان را می‌دهد که بتواند دهان خود را برای صحبت کردن، جویدن و خمیازه کشیدن حرکت دهد.
تجربه مشکلاتی مانند قفل شدن فک هنگام خمیازه، درد فک بعد از بیدار شدن از خواب، می‌توانند هشدار وجود مشکل باشند. همچنین، صدا دادن و قفل شدن فک می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در عملکرد مفصل گیجگاهی فکی که معمولاً با نام TMJ و یا TMD شناخته می‌شود، باشد. این عارضه اغلب زمانی رخ می‌دهد که ضربه‌ای به صورت و یا مفصل وارد شود.
در چنین شرایطی، مفصل دچار التهابات و یا مسائلی از این قبیل شده باشد.

علت قفل شدن فک چیست؟

مشکل قفل شدن فک می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که در ادامه به آنها اشاره شده است:

1. استرس

   اضطراب می‌تواند سبب فشردن بیش از اندازه دندان‌ها روی هم شود. این اتفاق حتی ممکن است در هنگام خواب ایجاد گردد و شما متوجه آن نشوید. فشردن دندان‌ها به مرور زمان برایتان احساس درد در هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن ایجاد می‌کند.
   به طور کلی ساییدن دندان‌ها روی هم ممکن است بر اثر عواملی مانند استرس، ژنتیک و ناهماهنگی دندان‌ها رخ دهد؛ به اصطلاح به این مشکل، دندان قروچه نیز گفته می‌شود. در برخی مواقع چه در خواب و یا چه در بیداری ممکن است دندان قروچه را متوجه نشوید و احساس نکنید.
   با این وجود این اتفاق می‌تواند شبب درد در ناحیه صورت، گردن و فک گردد. در برخی مواقع نیز سردرد و یا مشکلات شنوایی را سبب می‌شود.

2. اختلال در مفصل گیجگاهی یا TMD

   مشکلاتی که مربوط به استخوان و ماهیچه‌های صورت می‌شوند، به نام TMD شناخته شده‌اند.
   TMD در مفصل فک و عضلات سبب درد می‌شود و می‌تواند در ناحیه صورت و گوش نیز ناراحتی و درد ایجاد کند. در این صورت به هنگام جویدن غذا احساس درد به وجود می‌آید. دردی را که TMD به وجود می‌آورد، می‌توان با مراقبت در منزل درمان کرد؛ زیرا این درد موقتی است.

3. جویدن بیش از اندازه

   اگر آدامس یا هر چیز دیگری را بیش از اندازه بجوید، فشردگی در فک پایین ایجاد می‌کند.

4. روماتیسم مفصلی

   روماتیسم مفصلی نوعی بیماری خود ایمنی بوده که بر روی عضلات و مفاصل تمام بدن اثرگذار است. بیش از نیمی از افرادی که به روماتیسم مفصلی مبتلا هستند، دچار TMD بوده که فک را قفل می‌کند. روماتیسم مفصلی همچنین می‌تواند استخوان‌های فک را از بین ببرد.

5. استئوآرتریت

   استئوآرتریت عملکرد استخوان‌های فک، غضروف و بافت فک را متوقف کرده و به آنها آسیب می‌رساند. در نهایت سبب بروز درد در ناحیه فک و اطراف آن شده که سبب قفل شدن فک می‌شود. البته باید گفت این مورد بسیار نادر است.

علائم قفل شدن فک

در رابطه با علائمی که در قفل شدن فک وجود دارد، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

1. قفل شدن فک پایین

   فک پایین شبیه یک استخوان نعلی متحرک بوده که سبب تشکیل قسمت انتهایی استخوان بندی صورت و استخوان‌بندی کف دهان می شود. در این وضعیت فک پایین به شکل باز یا بسته باقی می‌ماند.

2. صدا دادن فک پایینٰ

   در برخی افراد مبتلا به سندروم فک گیجگاهی صدای ساییدگی و تق تق هنگام باز و بسته کردن دهان ایجاد می‌شود. این نوع صدا ممکن است با درد همراه باشد.

3. گوش درد

   هنگامی که در قسمت جلو و یا زیر گوش احساس درد داشته باشید، احتمال دارد تصور شما عفونت گوش باشد؛ اما این درد می‌تواند ناشی از التهاب مفصل فک باشد.

4. سردرد

   التهاب مفصل گیجگاهی می‌تواند سردرد برای شما به وجود آورد. برای اینکه علت سردرد خود را متوجه شوید، بهتر است به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید تا اگر مشکل شما ناشی از التهاب مفصل گیجگاهی باشد، دندانپزشک آن را تشخیص می‌دهد.

5. درد عضلات به هنگام صبح

   گاهی امکان دارد عضلات شما بعد از بیدار شدن از خواب صبح حالت کوفتگی و درد داشته باشند. احتمال دارد این مشکل به دلیل دندان قروچه در خواب باشد.

6. مشکل به هنگام غذا خوردن

   احتمال دارد در هنگام جویدن غذا به علت تغییر در شکل قرار گرفتن دندان‌های بالایی و پایینی مشکلاتی برای شما به وجود بیاید.

7. مشکل در صحبت کردنٰ

   گاهی ممکن است در هنگام صحبت کردن در قسمت فک احساس درد داشته باشید.

8. آسیب

   بر اثر تصادف، ضرب و شتم و یا افتادن ممکن است استخوان فک دچار شکستگی شود که امکان دارد این شکستگی به قفل شدن فک منجر گردد.

تشخیص قفل شدن فک

دندانپزشک معالج برای تشخیص علت قفل شدن فک، ابتدا معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد و سوابق پزشکی بیمار را بررسی می‌کند. پزشک ابتدا سؤالاتی را درباره احتمال وارد شدن ضربه به صورت، انجام خدمات درمانی دندانپزشکی و … می‌پرسد. همچنین وجود علائمی را که می‌توانند نشان دهنده ناهنجاری در استخوان‌ها و یا بافت فک باشند را مورد بررسی قرار می‌دهد.
علاوه بر این، ممکن است انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌هایی از جمله سی تی اسکن و MRI برای کمک به تشخیص یا رد علل ایجاد تریسموس تجویز شود.

روش‌های درمان خانگی قفل شدن فک

اگر مفصل فک و دهان شما دچار مشکلاتی شود، برای تشخیص راه درمان آن حتما باید به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید. اما با عواملی مانند تغییر دادن سبک زندگی و رعایت نکاتی می‌توانید از ایجاد مشکلات ناشی از قفل شدن فک جلوگیری کنید. درمان قفل شدن فک در خانه، عبارت‌اند از:

1. رعایت کردن در هنگان غذا خوردن

   سعی کنید دهانتان را در هنگام غذا خوردن بیش از اندازه باز نکنید و با آرامش کامل غذا بخورید. خوردن غذاهای سفت مانند سبزیجات خام و یا استیک را به حداقل برسانید. جویدن قطعات یخ برای فک سخت و سفت است، پس از جویدن یخ خودداری کنید.

2. استفاده از محافظ دهان

   اگر جز افرادی هستید که به هنگام خواب عادت دارید دندان‌های خود را روی هم فشار دهید، از محافظ دهان استفاده کنید. این کار می‌تواند جلوی دندان قروچه شما را به هنگام خواب بگیرد.

3. استفاده از کیسه آب گرم

   کیسه آب گرم را به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه بر روی هر دو سمت فک خود قرار دهید. این کار سبب آرامش استخوان فک و کاهش التهاب به وجود آمده می‌شود.
   اگر فک شما دچار گرفتگی شده است، قبل از ماساژ دادن با کیسه آب گرم کمی گرفتگی آن را کم کنید.

4. ماساژ دادن و ورزش دادن فک

   ماساژ فک به تحریک این ناحیه و شل شدن آن کمک می‌کند. ماساژ می‌تواند باعث کشش در عضلات فک شده و همچنین ماهیچه‌های فک را تقویت کند. برای انجام حرکات درمانی مشخص باید از دندانپزشک خود راهنمایی بگیرید.

روش‌های پزشکی درمان قفل شدن فک

در صورتی که مفصل فک و دهان شما دچار مشکلاتی مانند درد فک در هنگام صحبت کردن و غذا خوردن شد، حتما باید به مطب دندانپزشکی مراجعه نمایید و راه حل درمانی را دنبال کنید. این راه حل‌ها شامل موارد زیر هستند:

1. استفاده از دارو به تجویز دندانپزشک

   

   دندانپزشک برای تسکین درد بیمار داروهایی همانند ایبوپروفن، پاراسیتامول و یا کدئین را برای او تجویز می‌کند. همچنین برای شل کردن عضلات فک، ممکن است دوز پایینی از داروی ضد افسردگی تجویز گردد.

2. جراحی

   

   در صورت موثر نشدن درمان‌های خانگی و پیشگیری‌های گفته شده، از جراحی فک برای بهبودی کمک گرفته خواهد شد. جراحی‌های مفصل فک عبارت‌اند از:

   1. آرتروسنتز

      اگر سابقه مشکلات فکی ندارید، دندانپزشک عمل آرتروسنتز را در مطب برای درمان شما انجام می‌دهد. در ابتدا بی حسی موضعی صورت گرفته و سوزن‌هایی وارد مفصل فک می‌شوند.
      پس از آن دندانپزشک برای خارج کردن بافت آسیب دیده و آزاد کردن دیسک، از ابزارهای خاصی استفاده می‌کند.

   2. آرتروسکوپی

      قفل شدن فک با توجه به علت ایجاد آن، دارای روش‌های درمانی مختلفی است. یکی از این روش‌ها آرتروسکوپی نام دارد. این نوع جراحی غیرتهاجمی است و با ایجاد سوراخ کوچکی در جلوی گوش انجام می‌شود.
      جراح دستگاه آرتروسکوپ را از طریق برش کوچکی وارد مفصل فک نموده اصلاحات لازم را انجام می‌دهد. این دستگاه شامل یک لوله باریک و ابزار کوچک جراحی و لنز بسیار کوچک است.

   3. جراحی مفصل باز

      در هنگامی که با جراحی آرتروسکوپی مشکل فک شما قابل درمان نباشد، دندانپزشک جراحی مفصل باز را انجام می دهد.

ورزش برای قفل شدن فک

یکی از روش‌هایی که در کاهش التهاب و درد ناشی از تریسموس مؤثر است، انجام تمرینات ورزشی است. در ادامه چند ورزش برای باز شدن فک را آموزش داده‌ایم که توصیه می‌شود آنها را چند بار در طول روز .انجام دهید
پیش از شروع این تمرینات عضلات فک خود را با انجام حرکات دایره‌ای با انگشتان دست به مدت ۳۰ تا ۴۰ ثانیه ماساژ دهید.

1. تا جایی که می‌توانید دهان خود را باز کنید و به مدت ۱۰ ثانیه آن را باز نگه دارید، سپس آن را ببندید. تکرار این تمرین برای ۵ بار پیشنهاد می‌شود.
2. دهان خود را تا جایی که می‌توانید باز کنید و فکتان را به سمت راست حرکت دهید. پس از چند ثانیه به حالت قبل برگردید و دهان خود را ببندید.
3. تکرار این تمرین برای ۵ بار پیشنهاد می‌شود.
4. سر خود را به سمت جلو و عقب خم کنید. سپس آن را به سمت چپ و راست تا جایی که گوش به شانه نزدیک شود، فشار دهید. سرتان را به مدت ۲۰ تا ۳۰ ثانیه در هر سمت نگه دارید.
5. این تمرین را برای ۵ بار در هر جهت تکرار کنید.

قفل شدن فک بعد از جراحی دندان عقل

یکی از مشکلات شایعی که معمولاً پس از جراحی دندان عقل برای بیماران اتفاق می‌افتد، قفل شدن فک و باز نشدن کامل دهان است. علت باز نشدن فک بعد از کشیدن دندان عقل می‌تواند تزریق مواد بی‌حسی پیش از انجام جراحی باشد. این مشکل که تریسموس نامیده می‌شود، باعث می‌شود که بیمار نتواند دهان خود را به راحتی باز کند.
در واقع موجب ایجاد احساس درد هنگام باز کردن دهان می‌شود و تکلم و غذا خوردن فرد را دشوار می‌کند. این عارضه همچنین با احساس درد در ناحیه گردن و پشت سر همراه است و در برخی موارد نیز ممکن است بیمار هنگام باز کردن دهان صدای کلیک در ناحیه فک خود احساس کند.
لازم است بدانید که بروز این عارضه در چند روز اول پس از جراحی و همچنین احساس درد و ناراحتی در ناحیه فک امری طبیعی است و جای نگرانی ندارد. اما چنانچه برای مدت زمان طولانی باقی بماند و درد آن بهبود نیابد، توصیه می‌شود که این مشکل را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.

قفل شدن فک بعد از عصب کشی

یکی از عوارضی که ممکن است بیماران پس از عصب کشی دندان تجربه کنند، قفل شدن فک است. باز ماندن دهان برای مدت زمان طولانی حین انجام عصب کشی دندان می‌تواند علت باز نشدن فک پس از جراحی باشد. همچنین دیگر علت قفل شدن دهان ممکن است تزریق مواد بی‌حسی باشد.
این عارضه به طور معمول موقتی است. درد ناشی از آن با مصرف داروهای مسکن، قرار دادن حوله و یا کمپرس گرم بر روی فک و مصرف غذاهای نرم بهبود می‌یابد.

عوارض قفل شدن فک

تریسموس مشکلی است که با ایجاد عوارض مختلف کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در ادامه برخی از عوارض آن را بیان کرده‌ایم:

1. مشکلات مربوط به بهداشت دهان و دندان

   قفل شدن فک موجب می‌شود که فرد نتواند دهان خود را به طور کامل باز کند و مسواک زدن را دشوار می‌کند. این امر بهداشت دهان و دندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
   همچنین مشکلاتی از قبیل بوی بد دهان، پوسیدگی دندان و حتی عفونت دندان و لثه را به وجود می‌آورد.

2. مشکلات مربوط به استفاده از دندان مصنوعی

   افرادی که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند، در صورتی که به تریسموس دچار شوند، در استفاده از دندان مصنوعی دچار مشکل می‌شوند. این افراد در گذاشتن و برداشتن دندان مصنوعی خود در دهان دچار مشکل می‌شوند؛ چرا که نمی‌توانند دهان خود را به راحتی باز و بسته کنند.

3. سوء تغذیه

   افراد در صورتی که نتوانند به درستی غذا را گاز بگیرند، بجوند و یا قورت دهند، احتمال بی‌اشتهایی آنها وجود خواهد داشت. همچنین ممکن است دچار عدم تمایل به مصرف غذا به دلیل دشوار شدن آن و دردناک بودن فک شوند.
   این امر می‌تواند موجب سوء تغذیه و کم آبی بدنشان شود. افراد برای پیشگیری از این اتفاق بهتر است که مواد غذایی نرم و مایع مصرف کنند.

4. سلولیت

   در صورتی که علت به وجود آمدن تریسموس، عفونت باشد، احتمال به وجود آمدن عوارضی از قبیل سلولیت وجود دارد. علائم آن شامل ادم یا تورم، قرمز شدن پوست، گرمای ناشی از عفونت و درد است.

روش‌های پیشگیری از قفل شدن فک

برای پیشگیری از قفل شدن فک‌ها و جلوگیری از این مشکل باید موارد زیر را رعایت کنید:

1. از تند غذا خوردن به شدت دوری کنید. سعی کنید غذا را به آرامی بخورید.
2. جویدن یخ را ترک کنید.
3. اگر متوجه شدید که به هنگام خواب دندان قروچه می‌کنید، حتما از محافظ دهان استفاده کنید و هم چنین از دندانپزشک راهنمایی بگیرید.
4. عادت فشردن دندان‌هایتان را به هم در هنگام استرس یا فشارهای عصبی کنار بگذارید.

سؤالات متداول

1. علت قفل شدن فک سمت چپ چیست؟

   علت قفل شدن فک سمت راست و سمت چپ می‌تواند متفاوت باشد. عفونت، گرفتگی عضلات فک، وارد شدن ضربه به فک می‌توانند دلایل این مشکل باشند. همچنین، باز ماندن دهان برای مدت زمان طولانی هنگام عصب کشی دندان، استرس و اضطراب و … از جمله این موارد هستند..

2. علت قفل شدن فک در خواب چیست؟

   افرادی که استرس و اضطراب زیادی داشته باشند، ممکن است در خواب دچار دندان قروچه شوند. این افراد ممکن است دندان‌های خود را محکم بر روی یکدیگر فشار دهند.
   انجام این کار فشار زیادی را به فک وارد می‌کند و یکی از علل قفل شدن فک در خواب است.

3. دلیل قفل شدن ناگهانی فک چیست؟

   قفل شدن ناگهانی فک به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. از جمله این موارد می‌توان به اختلالات مفصل گیجگاهی، ابتلا به استرس شدید و ابتلا به آرتروز (OA) اشاره کرد. همچنین، دندان قروچه، جویدن بیش از حد غذا، ابتلا به کزاز، ابتلا به آرتریت روماتوئید (RA) و … از جمله دلایل آن هستند.
   برای تشخیص علت دقیق آن برای هر بیمار باید به متخصص فک و صورت مراجعه کرد.

4. برای درمان گرفتگی فک چپ چه کنم؟

   نوع درمان این اختلال با توجه به علت ایجاد آن مشخص می‌شود. درمان گرفتگی عضلات فک و باز نشدن آن پس از انجام معاینات و بررسی‌های لازم و مشخص شدن علت به وجود آمدن آن صورت می‌گیرد.

5. آیا درمان قفل شدن فک در طب سنتی ممکن است؟

   یکی از روش‌های سنتی که در درمان این اختلال مورد استفاده قرار می‌گیرد، استفاده از طب سوزنی است. اما به طور کلی توصیه می‌شود که برای دریافت درمان اصولی و متناسب با علت به وجود آمدن این مشکل، بهتر است از روش‌های پزشکی و علمی استفاده شود.

6. علت تق تق کردن فک و صدا دادن آن چیست؟

   گاهی ممکن است افراد هنگام جویدن غذا و یا صحبت کردن در فک خود صدای تق تق بشنوند. این امر می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. این دلایل عبارت‌اند از:

   • اختلالات مفصل فکی گیجگاهی که ممکن است به دلیل رماتیسم مفصلی، اسپاسم عضلانی، تومورهای مفصل و … ایجاد شوند.
   • سفت شدن عضلات و تاندون‌های فک و یا شل شدن آنها و همچنین آسیب دیدگی غضروف مفصل فک از دیگر دلایل صدا دادن فک هستند.
   • استفاده بیش از حد از مفصل فک به عنوان مثال زمانی که فرد غذای خود را زیاد می‌جود و یا عادت به جویدن مداوم آدامس دارد، نیز می‌تواند موجب صدا دادن فک شود.
   • قرار گرفتن دندان‌ها در موقعیت نامناسب می‌تواند بر قراگیری فک‌ها در موقعیت نامناسب تأثیر گذاشته و باعث صدا دادن فک شود.
   • آسیب‌های قدیمی و همچنین قفل شدن فک که به دلایل مختلفی رخ می‌دهد از دیگر علل صدا دادن فک هستند.
   • ابتلا به دندان قروچه نیز می‌تواند به فک آسیب وارد کند و باعث تق تق کردن آن شود.

7. قفل شدن فک در تشنج به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟

   عوامل مختلفی مانند سرطان، سکته مغزی، قند خون بسیار پایین، آسیب‌های سر و عدم تعادل الکترولیت در بروز آن تاثیرگذار هستند. همچنین، تومورهای مغزی، مصرف برخی از داروها، مصرف مواد مخدر مانند کوکائین و هروئین و … می‌توانند در ایجاد تشنج نقش داشته باشند.
   از علائم آن می‌توان به اسپاسم عضلانی، دندان قروچه و قفل شدن فک اشاره کرد.

8. آیا قفل شدن فک می‌تواند در اثر تزریق بی‌حسی اتفاق بیفتد؟

   بله، در صورتی که تزریق بی‌حسی با رعایت اصول آن صورت نگیرد، ممکن است بعد از برطرف شدن اثر آن، فرد دچار تریسموس شود. البته توجه داشته باشید که این مشکل در اکثر مواقع موقتی است.

9. آیا تزریق بی‌حسی می‌تواند سبب از بین رفتن مشکل قفل شدن فک شود؟

   در صورتی که این مشکل به دلیل درد عضلانی اتفاق افتاده باشد، تزریق بی‌حسی می‌تواند آن را برطرف سازد. چرا که با تزریق بی‌حسی، درد عضلات کم شده و فرد می‌تواند دهان خود را باز کند.

10. آیا قفل شدن فک ناشی از عفونت، خطرناک است؟

    توجه داشته باشید که اگر عفونت علت این مشکل باشد، حتما باید برای معاینه به مطب مراجعه کنید. چرا که در اکثر مواقع، به دلیل گسترش عفونت این مشکل اتفاق می‌افتد.
    در صورتی که برای درمان اصولی مشکل و برطرف شدن عفونت اقدام نکنید، باید منتظر عواقب خیلی بدتری باشید.