هدگیر ارتودنسی چیست؟ | مدت زمان استفاده، انواع، کاربرد و قیمت هدگیر در ارتودنسی

زمانی که صحبت از ارتودنسی دندان می‌شود، اغلب افراد براکت‌ها و سیم‌های ارتودنسی را تصور می‌کنند. این در حالی است که این درمان شامل تجهیزات و ابزار مختلفی بوده که یکی از آنها که به نظر عجیب می‌آید، هدگیر ارتودنسی (Orthodontic headgear) است!
اما هدگیر ارتودنسی چیست و چه کاربردی دارد؟
آیا همه افرادی که ارتودنسی می‌کنند، نیاز به استفاده از آن پیدا می‌کنند؟
در این مطلب از دکتر فاطمه لبافی تمام اطلاعات لازم درباره این ابزار بیان شده است. پس اگر برای شناخت این ابزار کنجکاو هستید، حتما این مطلب را مطالعه کنید.

هدگیر ارتودنسی چیست؟

هدگیر ارتودنسی یکی از دستگاه‌های خارج دهانی است که به سر و بریس‌های ارتودنسی متصل می‌شود. این وسیله در انواع مختلفی طراحی شده است که هر کدام می‌توانند در کیس‌های مختلف به کار روند.
هدگیر ارتودنسی می‌تواند نیروی لازم برای حرکت دندان‌ها و حتی فک را تامین کند و در درمان برخی از ناهنجاری‌ها مفید واقع شود.

زمان مناسب برای استفاده از هدگیر ارتودنسی

شاید برایتان سوال باشد که در چه سنی باید از هدگیر ارتودنسی استفاده شود. طبق نظر متخصصان ارتودنسی، این دستگاه برای افراد در سن رشد، کارایی بسیار بهتری خواهد داشت. به همین دلیل، استفاده از هدگیر ارتودنسی برای کودکان انتخاب مناسب‌تری بوده و می‌تواند سرعت روند درمان را افزایش دهد.
در واقع این دستگاه کمک می‌کند تا بدون نیاز به جراحی، ناهنجاری دهان و دندان کودک درمان شود. یکی از دلایل مهمی‌ که متخصصان ارتودنسی شروع درمان را از سنین کودکی توصیه می‌کنند، بافت نرم استخوان کودکان و قابلیت جابه‌جایی آنهاست. در این زمان با استفاده از دستگاه‌های ارتودنسی، بسیاری از مشکلات دندان و فک، سریع‌تر و راحت‎تر درمان می‌شوند.

هزینه هدگیر ارتودنسی چقدر است؟

به طور کلی نمی‌توان قیمت دقیقی را برای هدگیر ارتودنسی مطرح نمود. هزینه آن به شدت ناهنجاری بیمار، نوع درمان، نوع هدگیر مورد استفاده و یکسری عوامل دیگر بستگی دارد. برای اینکه از هزینه هدگیر ارتودنسی آگاهی پیدا کنید، باید برای ویزیت به کلینیک دندانپزشکی مورد نظر خود مراجعه کرده و در این باره با دندانپزشک خود مشورت نمایید.

مزایای هدگیر ارتودنسی چیست؟

هدگیر ارتودنسی یکی از ابزار‌های بی‌نظیر در ارتودنسی دندان بوده می باشد که دارای مزایای زیر است:

1. استفاده از هدگیر در زمان مناسب، می‌تواند از نیاز به درمان‌های پیچیده‎‌تری مثل جراحی پیشگیری کند.
2. هدگیر ارتودنسی اثر به سزایی در رشد و تعادل فک دارد.
3. این دستگاه سبب سریع‌تر طی شدن روند درمان می‌شود.
4. در مواردی که براکت‌ها به تنهایی قادر به اصلاح برخی از ناهنجاری‌ها نیستند، هدگیر می‌تواند نقش موثری را در کنار آنها ایفا نماید. به عنوان مثال، برای درمان اوربایت و آندربایت شدید می‌توان از هدگیر ارتودنسی در کنار بریس‌ها کمک گرفت.
5. در بعضی از کودکانی که بافت استخوانی نرمی ‌دارند، هدگیر می‌تواند در شکل گیری درست فک، نقش بسیار موثری داشته باشد.

انواع هدگیر ارتودنسی

هدگیر ارتودنسی، انواع متفاوتی دارد که دندانپزشک متخصص با توجه به شرایط بیمار بهترین نوع آن را انتخاب می‌نماید. به طور کلی، انواع هدگیر ارتودنسی عبارت‌اند از:

1. هدگیر گردنی

   این نوع هدگیر که بسیار رایج است، یک نوار گردنی دارد که به کمک بند‌هایی به دندان متصل می‌گردد. استفاده از هدگیر گردنی برای افرادی که فک پایین آنها عقب‌تر قرار گرفته، مناسب است. این دستگاه با وارد کردن فشار روی فک‌ها، مانع از رشد فک بالا و تسریع رشد فک پایین می‌شود.
   هدگیر گردنی قابلیت بسیار خوبی برای کاهش اورجت بیش از حد دارد و سبب می‌شود تا دندان‌ها در موقعیت صحیح خود قرار بگیرند. که در این صورت به باز کردن فضای دهان کمک می‌کند. همچنین در صورت لزوم، هدگیر گردنی می‌تواند دندان‌های عقبی را ثابت نگه دارد.

2. هدگیر پس سری

   هدگیر پس سری تا حدودی به هدگیر گردنی شباهت دارد؛ اما نوار در این نوع هدگیر، در بالای سر قرار می‎گیرد. زمانی از این هدگیر استفاده می‌شود که دندانپزشک بخواهد اورجت بیمار را درمان کند.

3. هدگیر ترکیبی

   این نوع هدگیر ترکیبی از هدگیر پس سری و گردنی بوده و نواری در بالای سر و نوار دیگری در پشت گردن دارد و با اعمال فشار از سمت بالا و پشت سر، می تواند به حرکت موازی دندان های آسیا به سمت عقب کمک کند.

4. هدگیر معکوس

   هدگیر معکوس دارای یک و یا دو پد است که بر روی چانه و پیشانی قرار داده می‌شوند. پد‌ها با قرار گیری بر جلوی صورت، برای اصلاح آندر بایت به دندان‌ها و فک فشار وارد می‌نمایند. در واقع این هدگیر بیشتر برای رشد فک بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاربرد هدگیر ارتودنسی چیست؟

هدف استفاده از هدگیر، اصلاح ناهنجاری‌های بسیار شدید دندان‌ها و مشکلات فکی است می باشد. گاهی اوقات براکت‌های ارتودنسی به تنهایی قادر به اصلاح برخی از ناهنجاری‌ها نیستند. گاهی براکت‌ها می‌توانند به تنهایی ناهنجاری مورد نظر را بدون کمک از هدگیر اصلاح کنند، اما روند درمان کندتر پیش خواهد رفت.
به طور کلی هدگیر می‌تواند برای درمان ناهنجاری‌های زیر مورد استفاده قرار بگیرد:

1. اورجت زمانی که دندان‌های فک بالا بیش از حد معمول به صورت افقی، سبب پوشیده شدن دندان‌های فک پایین شده باشند.
2. اوربایت در این نوع ناهنجاری، دندان‌های جلویی به میزان زیادی به شکل عمودی دندان‌های جلویی فک پایین را پوشش می‌دهند.
3. آندربایت در این ناهنجاری، دندان‌های فک پایین تا حدی جلوتر از دندان‌های فک بالا قرار گرفته‌اند.
4. کراس بایت اگر فردی دچار این نوع ناهنجاری باشد، دندان‌های فک بالا و پایین به درستی روی هم منطبق نمی‌شوند.

اجزای هدگیر ارتودنسی

به طور کلی اجزای هدگیر ارتودنسی به دو دسته فیس بو و هدکپ، تقسیم بندی می‌شوند که در زیر آنها را برای شما توضیح خواهیم داد:

1. فیس بو فیس بو باید با قوس دندانی هماهنگی و تطابق لازم را داشته باشد، بنابراین در ابعاد متفاوتی ساخته می‌شود. قرار گیری آن به طور معمولا بر روی دندان‌های مولر اول دائمی است.
2. هدکپ این جزء هدگیر، معمولا اطراف سر بیمار قرار می‌گیرد و دارای یک یا چند بند است. این قسمت از هدگیر معمولا با استفاده از نوارهای الاستیک، به فیس بو متصل می‌شود. .

نحوه استفاده از هدگیر چگونه است؟

در ادامه طریقه گذاشتن هدگیر روی دندان‌ها را برای شما توضیح می‌دهیم:

1. نصب هدگیر را جلوی آینه انجام دهید. معمولا روی آخرین دندان‌ آسیاب هر فک، قسمتی برای اتصال فیس بو وجود دارد. کاری که شما باید انجام دهید این است که فیس بو را در آن قسمت جا بیندازید.
2. در ادامه همین کار را در سمت مخالف دهان انجام دهید.
3. پس از آن نوبت وصل کردن هدکپ به فیس بو است. معمولا هد کپ سوراخ‌هایی برای اتصال فیس بو دارد که باید انتهای فیس بو را داخل این سوراخ‌ها جا بیندازید.

معایب هدگیر ارتودنسی

این روش می‌تواند معایبی به همراه داشته باشد که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:

1. برای نتیجه بخش بودن درمان با استفاده از هدگیر، نیاز است بیمار روزانه از این وسیله استفاده کند. در صورتی که بیمار در این امر سهل انگاری کند، نتیجه درمان تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
2. هدگیر ارتودنسی ظاهر ناخوشایندی دارد که می‌تواند اعتماد به نفس را در حین درمان کاهش دهد. با این حال، این نکته مهم را در نظر داشته باشید که در صورت استفاده درست از آن، نتیجه نهایی بی نظیری ایجاد می‌شود.

مراقبت و نگهداری از هدگیر چگونه است؟

این دستگاه همانند تمام ابزار‌های ارتودنسی به مراقبت و نگهداری نیاز دارد. در ادامه مراقبت‌های لازم را برای شما شرح می‌دهیم:

1. استفاده از این دستگاه تا حدودی برایتان دشوار خواهد بود؛ بنابراین در چند روز ابتدایی از هدگیر در بازه‌های زمانی کوتاه استفاده نمایید تا به آن عادت کنید.
2. در صورتی که دندانپزشک دارو‌های مسکن را برایتان تجویز نموده است، برای کاهش درد و ناراحتی در زمان‌های تعیین شده، دارو‌های خود را مصرف نمایید.
3. توجه داشته باشید که استفاده از هدگیر را به صورت کاملا صحیح از ارتودنتیست خود بیاموزید تا به دندان‌های خود آسیبی وارد نکنید.
4. زمانی که دندانپزشک برای استفاده از هدگیر توصیه کرده است را باید به درستی رعایت کنید تا نتیجه مورد نظر به دست بیاید.
5. در زمان غذا خوردن هدگیر را از دهان خود خارج کنید، اما بعد از آن دندان‌های خود را مسواک زده و مجددا هدگیر را در جای خود قرار دهید.
6. بهداشت دهان و دندان خود را به درستی رعایت کنید و اجازه باقی ماندن جرم و پلاک دندان را در بین دندان‌های خود ندهید. در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان با وجود دستگاه‌های ارتودنسی در دهان، جرم و پلاک به راحتی بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرند.

سوالات متداول

1. آیا امروزه استفاده از هدگیر ارتودنسی شایع است؟

   امروزه با پیشرفت‌های بسیاری که در ارتودنسی پدیدار شده، دستگاه‌های متنوعی جایگزین هدگیر ارتودنسی شده‌اند. اما این جمله به این معنا نیست که هدگیر ارتودنسی دیگر استفاده نشده و کاربردی ندارد. در زمانی که ناهنجاری‌های دهان و دندان شدت زیادی داشته باشند، هدگیر ارتودنسی تاثیر بسیار مثبتی بر روند درمان خواهد گذاشت

2. چه عواملی بر مدت زمان استفاده از هدگیر ارتودنسی تاثیر گذار تاثیرگذار هستند؟

   برای به دست آوردن نتیجه مورد نظر، بیمار باید همکاری درست و صحیح را با دندانپزشک خود داشته باشد. این را در نظر بگیرید بیشتر بیمارانی که از این دستگاه استفاده می‌کنند کودکان هستند، و تقریبا تمایلی به استفاده از آن نشان نمی‌دهند. در چنین حالتی، قطعا نتیجه مطلوب و مورد نظر به دست نخواهد آمد و براکت‌ها نیز نمی‌توانند به تنهایی اثربخشی کافی را داشته باشند.

3. هدگیر ارتودنسی در چه سنی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

   زمان مناسب برای اسفاده از این دستگاه در سنین کودکی است، زیرا فک قابلیت جابه‌جایی داشته و متخصص ارتودنسی راحت‌تر به نتیجه مورد نظر دست پیدا خواهد کرد.

4. استفاده از هدگیر چگونه است؟

   در ابتدا متخصص ارتودنسی هدگیر را برای بیمار نصب می‌کند و بعد از آن، نحوه نصب این دستگاه را به بیمار آموزش خواهد داد تا بیمار بتواند به راحتی هدگیر را روی دندان‌های خود قرار دهد.

5. آیا به منظور ایجاد فضای بیشتر برای دندان‌ها می‌توان از هدگیر استفاده کرد؟

   بله، در صورتی که نیاز باشد، هدگیر می‌تواند با حرکت دندان‌ها، فضای مناسب را ایجاد کند.

6. آیا هدگیر برای بستن فاصله دندانی نیز کاربرد دارد؟

   هدگیر می‌تواند برای بستن فاصله بین دندان‌ها نیز کارایی داشته باشد..

7. زمان بندی استفاده از هدگیر ارتودنسی به چه صورت است؟

   استفاده مداوم از هدگیر ارتودنسی بسیار اهمیت دارد. معمولا زمان استفاده از این دستگاه حدود ۱۶ ساعت بوده که این زمان برای همه بیماران یکسان نیست؛ زیرا شرایط بیمار و وضعیت ناهنجاری در هر فرد با فرد دیگر متفاوت است.
   در روز اول حدود ۲ تا ۳ ساعت باید از آن استفاده نمود. زمان دقیق استفاده از هدگیر تنها توسط متخصص ارتودنسی بیان می‌شود.