عوارض و مضرات ارتودنسی دندان؛ آیا ارتودنسی ضرر دارد؟ + مشکلات بعد از ارتودنسی

هر خدمت درمانی که در دندانپزشکی ارائه می‌شود، ممکن است با عوارضی همراه باشد. ارتودنسی یکی از این خدمات است که می‌تواند مشکلات و ناهنجاری‌های دندان و فک را طور ریشه‌ای درمان کند. این درمان ممکن است با یکسری عوارض همراه باشد که برخی از آنها طبیعی بوده و برخی دیگر نیاز به اقدامات خاصی دارند. البته راهکارهایی برای کاهش احتمال بروز عوارض ارتودنسی دندان وجود دارند که می‌توان از آنها بهره برد.
در ادامه دکتر فاطمه لبافی علاوه بر بررسی دقیق تمام عوارض و مضرات ارتودنسی دندان، راهکارهایی برای بهبود هر یک از آنها بیان کرده‌اند. پس چنانچه این موضوع، سوالاتی را برایتان ایجاد کرده است، مطالعه این مطلب پاسخ‌های دقیق و شفافی را در اختیارتان قرار خواهد داد.

عوارض ارتودنسی چگونه ایجاد می‌شوند؟

برخی از عوارض ارتودنسی به صورت طبیعی بعد از این درمان بروز پیدا می‌کنند. این عوارض به طور معمول در اثر دستکاری بافت دهان ایجاد می‌شوند. اما برخی دیگر به دلایل دیگری بروز پیدا می‌کنند. در اکثر موارد، علت ایجاد این عوارض  عدم رعایت بهداشت دهان و دستورالعمل‌های دندانپزشک است. به عنوان مثال، پوسیدگی دندان عارضه‌ای که در اثر عدم رعایت بهداشت بعد از درمان ارتودنسی، احتمال ظاهر شدن آن افزایش می‌یابد.

انواع عوارض و معایب ارتودنسی دندان

معایب و عوارضی که ارتودنسی می‌تواند در پی داشته باشد، عبارت‌اند از:

1. پوسیدگی دندان

   با نصب براکت‌ها، باید به خوبی نواحی بین آنها و دندان‌ها را تمیز کنید. زیرا پلاک دندانی می‌تواند به راحتی در این ناحیه گیر کرده و تجمع یابد.
   در نتیجه احتمال بروز پوسیدگی دندان به شدت افزایش می‌یابد. به همین دلیل باید به طور صحیح و مرتب مسواک بزنید و اجازه باقی ماندن مواد غذایی را در بین براکت و دندان ندهید. در صورت عدم رعایت این نکته مهم، پوسیدگی دندان در حین درمان و بعد از ارتودنسی دندان به راحتی نمایان خواهد شد. اگر به طور دقیق پیگیر مسواک زدن و نخ دندان کشیدن باشید، به راحتی می‌توانید مانع پوسیدگی دندان شوید.

2. ایجاد زخم و آفت در دهان

   متخصص ارتودنسی برای درمان ارتودنسی از ابزار‌های به خصوصی استفاده می‌کند. براکت‌ها از طریق سیم ارتودنسی به هم متصل شده و دندانپزشک از طریق آنها فشار مورد نیاز را به دندان‌ها اعمال می‌کند. گاهی اوقات اگر این براکت‌ها به درستی نصب نشوند و یا مراقبت‌های لازم را انجام ندهید، ممکن است زخم و خراشی در دهان و لثه به وجود بیاید. ممکن است این زخم‌ها بعد از چند روز این بروند. اما در صورتی که مدت طولانی در دهان باقی ماندند، حتما به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

3. تحلیل لثه

   در صورتی که بهداشت دهان به درستی رعایت نشود، جرم و پلاک در اطراف دندان‌ها و حتی بافت لثه تجمع پیدا خواهند کرد. در این شرایط، احتمال بروز التهاب و بیماری‌های لثه وجود دارد. ممکن است در پی پیشرفت بیماری لثه، تحلیل لثه نیز اتفاق بیفتد.

4. آسیب به مینای دندان

   در صورتی که پلاک دندانی از بین دندان و براکت‌ها برداشته نشود، می‌توان با تولید اسید سبب تضعیف ساختار مینا و آسیب به آن شود. گاهی اوقات نیز به دلیل وارد شدن نیروی بیش از حد به دندان، این اتفاق می‌افتد.

5. بیماری پریودنتال

   زمانی که حین درمان ارتودنسی در رعایت بهداشت دهان و دندان سهل انگاری کرده باشید، تجمع جرم و پلاک سبب بروز بیماری‌های لثه می‌شوند. در صورتی که این مشکل ادامه داشته باشد، احتمال بروز بیماری پریودنتال وجود خواهد داشت. دقت داشته باشید که بیماری پریودنتال خود می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد.

6. واکنش‌های آلرژیک

   برخی از افراد نسبت به کش و براکت ارتودنسی دارای حساسیت هستند و به این دلیل دچار واکنش‌های آلرژیک می‌شوند. برای این منظور باید در جلسه ابتدایی دندانپزشک خود را در جریان آلرژی‌های خود قرار دهید.

7. مشکلاتی در جویدن غذا

   به دلیل عادت نداشتن نسبت به این شرایط، مشکلاتی را در غذا خوردن خواهید داشت، زیرا جویدن غذا در ابتدا کمی برایتان سخت خواهد بود.

8. انکیلوز

   این عارضه به شدت جدی، اما بسیار نادر است. گاهی اوقات در پی ارتودنسی، ممکن است ریشه دندان با استخوان فک جوش بخورد. در این صورت، دندان دیگر به کمک ارتودنسی حرکت نخواهد کرد و یکسری عوارض دیگری هم به همراه خواهد داشت.

روش‌های کاهش احتمال بروز عوارض ارتودنسی

با انجام برخی از اقدامات می‌توانید از عوارض ارتودنسی دندان پیشگیری کنید:

1. در حین درمان، مصرف غذاهای پرقند را کاهش دهید، زیرا احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.
2. به صورت منظم و درست مسواک بزنید.
3. دهان خود را با دهانشویه شستشو دهید.
4. برای تمیز کردن بین براکت‌ها و سیم از مسواک بین دندانی، نخ دندان و خلال دندان استفاده کنید.
5. از مصرف برخی مواد غذایی مانند آدامس، آبنبات‌های جویدنی و کارامل اجتناب کنید. زیرا با گیر کردن بین براکت‌ها و سیم ارتودنسی باعث کنده شدن و آسیب رسیدن به آنها می‌شوند.
6. از خوردن غذاهای سفت پرهیز کنید.
7. به طور مکرر به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید و دستورالعمل‌های دندانپزشک خود را به درستی انجام دهید.

عوارض کشیدن دندان در ارتودنسی

کشیدن دندان یکی از درمان‌های مکمل ارتودنسی بوده که ممکن است قبل از این درمان انجام شود. این درمان نیز خود ممکن است با عوارضی همراه باشد که در اکثر مواقع، طبیعی هستند. اما گاهی ممکن است عوارض دیگری به همراه داشته باشد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوارض کشیدن دندان در ارتودنسی می‎‌پردازیم:

1. التهاب و تورم
2. درد
3. خونریزی
4. عفونت
5. حفره خشک
6. سوراخ شدن سینوس

توجه: سه عارضه اول به طور معمول طبیعی بوده و بعد از مدتی از بین می‌روند. اما ۳ عارضه بعدی نیاز به توجه جدی دارند.

برگشت درمان ارتودنسی

پس از اتمام دوره درمان ارتودنسی، دندان‌ها تمایل دارند به حالت قبلی خود بازگردند. به همین علت برای تثبیت دندان‌ها در جایگاه خود، نیاز به یک دوره ۱ الی ۲ ساله استفاده از نگهدارنده یا ریتینر است. بعد از برداشتن دستگاه ارتودنسی از دهان، دندانپزشک آن را برای بیمار آماده می‌کند.
یکی از دلایل شایع بازگشت درمان ارتودنسی، عدم استفاده مدام بیمار از این وسیله است. بنابراین استفاده از ریتینر و توجه به دستورالعمل‌های متخصص، نتیجه خوبی برای درمان خواهد داشت.

راهکارهای بهبود عوارض ارتودنسی دندان

برای بهبود عوارض ارتودنسی، روش‌هایی وجود دارند که در زیر به آنها می‌پردازیم:

1. رفع واکنش‌های آلرژیک در صورتی که به تجهیزات ارتودنسی حساسیت داشته باشید، می‌توانید به دندانپزشک مراجعه کنید تا در صورت نیاز، از وسایل دیگری استفاده کند.
2. بهبود زخم دهان می‌توانید با استفاده موم ارتودنسی، از زخمی شدن بافت نرم دهان جلوگیری کنید. با این کار، به بهبود زخم‌های قبلی نیز کمک خواهید کرد.
3. کنترل درد ارتودنسی براکت‌ها و سیم‌ ارتودنسی با اعمال فشار، دندان‌ها را به سمت موقعیت صحیح جابه‌جا می‌کنند. به همین جهت ممکن است هر بار با مراجعه به مطب دندانپزشکی درد موقتی را تجربه کنید. این درد تنها چند روز وجود داشته و دائمی نخواهد بود. در صورت لزوم برای کاهش آن می‌توانید از داروی‌های مسکنی که دندانپزشک برای شما تجویز کرده است، استفاده نمایید.

سوالات متداول

1. آیا ارتودنسی باعث لق شدن دندان‌ها می‌شود؟

   لق بودن دندان احساسی است که گاهی اوقات چند روز بعد از ارتودنسی ایجاد می‌شود که البته جای نگرانی وجود ندارد و این احساس طبیعی است. به طور کلی درمان ارتودنسی سبب لق شدن دندان‌ها نمی‌شود. البته گاهی اوقات به دلیل برخی بیماری‌ها مثل پریودنتیت، ممکن است دندان لق شده باشد.

2. عوارض ارتودنسی در سنین بالا چیست؟

   ارتودنسی در سنین بالا می‌تواند عوارضی نیز به همراه داشته باشد که عبارت‌اند از:

   • در ارتودنسی بزرگسالان احتمال بازگشت دندان‌ها به حالت قبلی بیشتر است و شاید لازم باشد بزرگسالان مدت زمان بیشتری از ریتینر استفاده نمایند.
   • در ارتودنسی بزرگسالان احتمال آسیب رسیدن به مینا و ریشه دندان بیشتر است.
   • ممکن است تحلیل لثه در ارتودنسی بزرگسالان، ایجاد شود.