بیماری‌های لثه همانند پوسیدگی و نواقص دندانی، اهمیت دارند؛ چرا که در صورت عدم درمان، مشکلاتی به مراتب جدی‌تر برای شما ایجاد خواهند کرد. یکی از شایع‌ترین بیماری‌های لثه، ژینژیویت است.
آیا می‌دانید جینجیویت (Gingivitis)چیست و چه علائمی‌دارد؟
چگونه باید به وجود چنین بیماری در دهان پی برد؟
علل ایجاد آن کدام‌اند؟
دکتر فاطمه لبافی در ادامه این مقاله علل و علائم ژینژیویت به همراه راهکارهای پیشگیری از آن را بیان کرده‌اند. پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را تا انتها مطالعه کنید.
ژینژیویت چیست؟
لثه سالم معمولا به رنگ صورتی ارغوانی و با قوام سفت تشخیص داده می‌شود. در صورتی که لثه بیمار به رنگ قرمز درآمده باشد، احتمال ابتلا به یکی از بیماری‌های لثه و در صدر آنها، ژینژیویت وجود دارد.
علت به وجود آمدن ژینژیویت، تجمع باکتری‌ها روی دندان و لثه است. اگر بهداشت دهان و دندان به درستی رعایت نشود، بافت لثه تحریک شده و این بیماری به وجود می‌آید. ژینژیویت گاهی بدون علائم بوده و بیمار متوجه آن نمی‌شود.
ژینژیویت معمولا در مراحل ابتدایی مشکل آنچنانی برای بیمار ایجاد نمی‌کند. به همین دلیل درمان آن بسیار ساده و کم هزینه خواهد بود. اما اگر درمان نشود، باعث به وجود آمدن بیماری‌های دهان و آسیب جدی به فک و دندان‌ها می‌شود.
علل ایجاد ژینژیویت
علت اصلی بروز چنین بیماری، تجمع و فعالیت باکتری‌هاست. سایر علل مرتبط با ژینژیویت، معمولا به صورت غیر مستقیم تجمع باکتری‌ها را تشدید می‌کنند. در زیر به بررسی علل ایجاد ژینژیویت می‌پردازیم:
-
تشکیل پلاک
در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، پلاک دندان ایجاد می‌شود. این پلاک سرشار از باکتری‌های دهان بوده و می‌توانند التهاب لثه را به وجود آورند.
-
تشکیل جرم
زمانی که پلاک از روی دندان و لثه پاک نشود، به مرور زمان تبدیل به جرم خواهد شد. در صورتی که جرم تشکیل شود، دیگر نمی‌توان به راحتی آن را با مسواک از روی دندان و لثه برداشت. جرم خود مجموعه‌‍ای از باکتری‌هاست که می‌توانند به بافت لثه آسیب برسانند.
-
سیستم ایمنی ضعیف بدن
در برخی از موارد خاص بر اساس بیماری‌های زمینه‌ای، سیتم ایمنی بدن ضعیف شده و فرد را به بیماری لثه دچار می‌کند. بعضی از این بیماری‌ها مانند دیابت و HIV، توانایی فرد را برای مقابله با باکتری‌ها را کاهش داده و فرد مستعد ابتلا به التهاب لثه می‌کند.
-
استعمال دخانیات و مصرف الکل
مصرف بیش از اندازه الکل و همچنین استعمال دخانیات، فرد را مستعد ابتلا به بیماری ژینژیویت می‌کند. این دو ماده با ترکیباتی که دارند، بهبودی بعد از ایجاد التهاب را نیز کاهش خواهند داد. به همین دلیل، چنین افرادی معمولا به ژینژیویت شدیدتری دچار می‌شوند.
-
تغییرات هورمونی
بلوغ، یائسگی و بارداری می‌واند حساسیت لثه را بالا برده و باعث التهاب لثه شوند.
-
داروها
در اثر مصرف برخی از داروها بزاق دهان کاهش یافته و این امر سلامتی دهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. داروی ضد تشنج دیلانتین نیز رشد غیر طبیعی بافت لثه را سبب می‌شود. در صورت رشد بیش از حد بافت لثه، احتمال تجمع پلاک و در نتیجه آن ژینژیویت، وجود خواهد داشت.
-
سن
با افزایش سن احتمال ابتلا به التهاب لثه بسیار بالاتر می‌رود.
-
عدم توجه به رژیم غذایی درست
برای حفظ سلامت دهان و دندان داشتن رژیم غذایی مناسب و توجه به میزان مواد معدنی و ویتامین‌های بدن بسیار اهمیت دارد. ویتامین C، D و B12 از جمله ویتامین‌هایی هستند که در صورت کمبودشان، احتمال ابتلا به ژینژیویت افزایش می‌یابد.
-
ژنتیک
معمولا افرادی که اقوام درجه یکشان به ژینژیویت مبتلا هستند، احتمال ابتلا به این بیماری را دارند.
علائم ژینژیویت چیست؟
برخی از افرادی که به ژینژیویت مبتلا هستند، از بیماری خود خبر دار نمی‌شوند؛ زیرا علائم به خصوصی نداشته و گاهی بدون علائم ایجاد می‌شود. با این وجود موارد زیر شامل علائم این بیماری به حساب می‌آیند:
-
متورم، قرمز و حساس شدن لثه‌ها
در اکثر مواقع قرمزی لثه وجود بیماری ژینژیویت را نشان می‌دهد.
-
بو و مزه بد دهان
بیماری‌های دهان و دندان به خصوص عفونت‌های لثه به شدت باعث بو و مزه بد دهان می‌شوند.
-
احساس درد در هنگام جویدن غذا
ژینژیویت سبب حساس شدن لثه شده و در اثر لمس یا برخورد مواد غذایی، برای بیمار درد و ناراحتی ایجاد می‌کند.
-
نرم شدن لثه
لثه سالم سفت است. بنابراین در صورتی که لثه نرم به نظر برسد، نشانه‌ای از ایجاد ژینژیویت خواهد بود.
-
خونریزی لثه
خونریزی لثه نشانه‌ای مهم از بیماری و عفونت‌های دهان است. اگر به طور خود به خود و یا در هنگام غذا خوردن دچار خونریزی لثه شدید، باید سریعا به مطب دندانپزشکی مراجعه نمایید.
تشخیص ژینژیویت چگونه انجام می‌شود؟
دندانپزشک متخصص با معاینه، بررسی سابقه پزشکی، بررسی عکس رادیولوژی و همچنین بررسی پریودنتال، می‌تواند بیماری ژینژیویت را تشخیص داده و برای درمان آن اقدام نماید. دندانپزشک معمولا با توجه به علائم گفته شده، این بیماری را تشخیص می‌دهد. معمولا اکثر افراد به ژینژیویت مزمن مبتلا هستند و در صورت رعایت بهداشت جای نگرانی ندارد.
انواع ژینژیویت کدام‌اند؟
ژینژیویت در دو دسته بندی کلی قرار می‌گیرد که هر کدام انواع مختلفی دارند. در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:
-
التهاب لثه وابسته به پلاک
در اثر ایجاد جرم و پلاک روی دندان که به علت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، دارو ها و یا سو تغدیه ایجاد می شود. این ژینژیویت خود به انواع زیر دسته‌بندی می‌شود:
- ژینژیویت در اثر تغییرات هورمونی
- ژینژیویت در اثر رژیم غذایی
- ژینژیویت در اثر بیماری‌های سیستمیک
- ژینژیویت در اثر مصرف داروها
-
ژینژیویت غیر وابسته به پلاک
این نوع ژینژیویت همانطور که از نامش مشخص است، به دلایلی غیر از پلاک مرتبط هستند. انواع آن شامل موارد زیر می‌شود:
- ژینژیویت در اثر باکتری، ویروس و قارچ
- ژینژیویت در اثر عوامل ژنتیکی مثل بیماری فیبروماتوز ارثی
- ژینژیویت در اثر وجود جسم خارجی
روشهای درمان ژینژیویت چیست؟
برای درمان ژینژیویت راه‌هایی وجود دارند که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:
-
تمیز کردن دندان‌ها
رعایت بهداشت دهان و دندان به طور صحیح و منظم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. تمیز کردن جرم و پلاک از روی دندان به وسیله مسواک و نخ دندان می‌تواند در مراحل ابتدایی، ژینژیویت را درمان کند.
-
دارو درمانی
برخی از داروها برای درمان ژینژیویت موثر هستند. به عنوان مثال، آنتی بیوتیک‌ها و داروهای ضد قارچ و ضد ویروس از جمله آنها هستند.
-
جرم گیری
در صورتی که روی دندان و لثه بیمار جرم زیادی وجود داشته باشد، دندانپزشک برای درمان این بیماری، جرم گیری را انجام خواهد داد. با این کار، بار میکروبی دهان کاهش یافته و التهاب ناشی از آن نیز به مرور از بین خواهد رفت.
-
جراحی فلپ
اگر جرم به زیر خط لثه نفوذ کرده باشد، دیگر نمی‌توان با روش معمولی آن را برداشت. به همین دلیل هم دندانپزشک باید با یک برش، لثه را کنار زده و جرم گیری را انجام دهد. در نهایت نیز بافت لثه به جایگاه اصلی خود بخیه زده خواهد شد.
-
توقف مصرف برخی داروها
همانطور که اشاره شد، گاهی اوقات ژینژیویت به دلیل مصرف برخی داروها ایجاد می‌شود. در صورتی که علت اصلی آن این داروها باشند، باید مصرف آنها را متوقف کرده و یا دوز آنها را کاهش داد.
-
استفاده از دهانشویه
گاهی برای اینکه ار میکروبی دهان کاهش پیدا کند، دندانپزشک دهانشویه تجویز می‌کند.
عوارض ژینژیویت شامل چه مواردی هستند؟
با اینکه ژینژیویت در ابتدا بیماری خطرناکی نبوده و با رعایت بهداشت دهان و دندان درمان می شود، اما در صورت پیشرفت و عدم درمان اولیه عوارضی را به دنبال خواهد داشت که عبارت‌اند از:
-
پریودنتیت
بیماری پریودنتیت به معنای التهاب بافت‌های اطراف دندان و در واقع عفونت جدی لثه است. این بیماری باعث از بین رفتن بافت های بافت‌های نگهدارنده دندان می‌شود. باکتری‌های موجود در دهان با فعالیت خود می‌توانند باعث به وجود آمدن التهاب شوند. در صورت درمان نشدن بیماری پریودنتیت مشکلاتی مانند از دست دادن دندان و تحلیل استخوان به وجود می‌آید.
-
ژنژیویت اولسراتیو نکروزان (NUG)
این بیماری شکل بسیار شدیدتری از ژینژیویت است. NUG می‌تواند سبب خونریزی لثه، ایجاد زخم‌های دردناک و حتی عفونت لثه شود.
روشهای پیشگیری از ژینژیویت کدام‌اند؟
اکثر اوقات، ژینژیویت در ابتدا بیماری کوچک و بدون درد بوده اما اگر درمان نشود، عوارض و بیماری‌های خطرناکی را به دنبال خواهد داشت. برای جلوگیری از بیماری ژینژیویت بهتر است نکات زیر را رعایت کنید.
- بهداشت دهان و دندان را جدی بگیرید. حداقل روزی دوبار مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده نمایید تا جرم و پلاک روی دندان‌هایتان باقی نماند.
- از استعمال سیگار و مصرف الکل پرهیز کنید، زیرا احتمال ابتلا به بیماری‌های لثه را افزایش می‌دهند.
- استفاده از دهانشویه بسیار موثر است. دهانشویه پر اکسید هیدروژن برای کاهش تورم و ناراحتی‌های لثه بسیار تاثیر گذار است. البته توجه کنید در این کار زیاده روی نکنید تا به مینای دندان آسیب وارد نشود.
- سعی کنید هر چند وقت یک بار برای چکاپ دندان‌های خود به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید.
- سعی کنید مصرف قند و شکر را کاهش دهید.
- اگر احساس کردید لثه شما متورم شده و یا دچار بوی بد دهان هستید، حتما به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید. زیرا ژینژیویت در ابتدا درد و مشکلی ندارد، اما با پیشرفت عوارض بدی را به دنبال داشته و بیماری‌های خطرناکی را ایجاد می‌کند.
- برای جلوگیری از بیماری لثه به طور دلبخواه آسپرین مصرف نکنید، زیرا احتمال سوختگی لثه وجود دارد.
- مصرف ویتامین C برای بهبود زخم‌ها و رفع خونریزی لثه بسیار موثر است.
سوالات متداول
-
برای درمان ژینژیویت به کجا مراجعه کنم؟
در مرحله ابتدایی باید به دندانپزشک مراجعه کنید. در صورت صلاحدید، ایشان شما را به متخصص جراحی لثه ارجاع خواهند داد.