تحلیل لثه چیست؟ | علل، علائم، روشهای درمان و پیشگیری از تحلیل لثه

گاهی اوقات ممکن است به هر دلیلی بافت لثه عقب نشینی کرده و حتی قسمتی از ریشه دندان نیز نمایان شود. اما آیا می‌دانید علت چنین اتفاقی چیست؟
آیا تحلیل لثه علائم دیگری هم دارد؟
با چه روش‌هایی می‌توان این مشکل را درمان کرد؟
در صورت عدم درمان مشکل تحلیل لثه، چه عوارضی برای بیمار به وجود می‌آید؟
در این مطلب از دکتر فاطمه لبافی تحلیل لثه و تمام نکات مربوط به این مشکل به طور دقیق بررسی شده است. پس مطالعه این مطلب را از دست ندهید.

تحلیل لثه (پریودنتال) چیست؟

لثه‌ها در حالت طبیعی باید سطح ریشه دندان را بپوشانند. عقب نشینی بافت لثه به نام تحلیل لثه شناخته می‌شود. این اتفاق احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.

علل تحلیل لثه

در صورتی که علت تحلیل لثه را بدانید، می‌توانید با راه راهکارهای پیشگیرانه سرعت تحلیل لثه را کاهش داده و یا با کمک دندانپزشک آن را متوقف کنید. مهم‌ترین دلایل تحلیل لثه عبارت‌اند از:

1. مسواک زدن وسواس گونه

   استفاده از مسواک سفت و یا مسواک زدن وسواس گونه، می‌تواند باعث آسیب به مینای دندان و حتی تحلیل لثه شود. پس سعی کنید به آرامی و به شکل صحیح مسواک بزنید و از مسواک نرم کمک بگیرید.

2. سیگار کشیدن

   استفاده از دخانیات و مصرف سیگار می تواند تحلیل لثه را ایجاد کند. در واقع سیگار یکی از عواملی است که می‌‍‌تواند در تجمع جرم و پلاک نقش زیادی داشته باشد. به همین دلیل یکی از عوامل بسیار مهم در بروز بیماری پریودنتال است.

3. ژنتیک

   در برخی از افراد بیماری‌های لثه به دلیل وراثت بسیار شایع هستند.

4. ارتودنسی سریع

   در طول درمان ارتودنسی در صورتی که حرکت دندان‌ها بسیار سریع باشد، اگر بدن توانایی تطبیق با حرکت سریع دندان‌ها را نداشته باشد، لثه‌ها تحلیل می‌روند. آهسته حرکت کردن دندان‌ها سطح لثه و استخوان را در حد نرمال و سالم‌ نگه می‌دارد.

5. پرسینگ و سوراخ کردن لب و زبان

   سوراخ کردن لب و زبان می‌تواند سبب التهاب شود که این اتفاق بافت لثه را از موقعیت طبیعی خود خارج می‌کند.

6. داشتن دندان‌های نامنظم

   پلاک دندان و جرم بین دندان‌های نامنظم را به سختی می‌توان به وسیله مسواک و نخ دندان از بین برد. به همین علت داشتن دندان‌های نامنظم می‌تواند سبب تحلیل لثه شود.

7. عدم رسیدگی به سلامت دندان‌ها

   برخی از بیماری‌های دهان و دندان مانند پوسیدگی دندان و یا بیماری‌های لثه می‌توانند بدون اینکه علائم خاصی نشان دهند، بروز کنند. در صورتی که پوسیدگی به قسمت ریشه رسیده و یا بیماری لثه به پریودنتیت تبدیل شود، تحلیل لثه اتفاق خواهد افتاد.

8. تغییرات هورمونی

   در طول مدت عمر زنان نوسان‌های هورمون‌های زنانه مانند بلوغ، بارداری و یائسگی می‌تواند لثه‌ها را حساس‌تر کند. این آسیب پذیری ممکن است در نهایت منجر به تحلیل لثه شود.

9. بیماری پریودنتال

   مهم ترین علت تحلیل لثه، بیماری پریودنتال است. عدم رعایت بهداشت مناسب دهان و دندان تاثیر بسیار مستقیمی بر ایجاد این بیماری دارد. باکتری‌های موجود در دهان با تشکیل پلاک روی دندان‌ها می‌توانند باعث ایجاد بیماری پریودنتال شوند. این اتفاق سبب التهاب و خونریزی لثه گردیده و می‌تواند باعث تحلیل رفتن لثه شود.

10. عادات فرد

    گاهی فرد برخی عادات دارد که می‌توانند سبب تحلیل لثه شوند. به عنوان مثال، کسی که عادت دارد با ناخن لثه خود را دستکاری کند، احتمال آسیب به لثه و تحلیل آن وجود دارد. البته این نوع تحلیل لثه معمولا برای یک دندان اتفاق می‌افتد.

علائم تحلیل لثه

تحلیل لثه ممکن است با یک سری علائم بروز پیدا کند. این علائم شامل موارد زیر هستند:

1. حساس شدن لثه

   برخی از افراد لثه‌های حساسی دارند و در موقع مسواک زدن و نخ دندان کشیدن درد اندکی را احساس می‌کنند. لثه‌ها حساس گاهی قرمزی، تورم، خونریزی و بوی بد دهان را به دنبال دارند.

2. فضای خالی بین دندان

   به دلیل عقب رفتن بافت نرم لثه، احتمال فاصله افتادن بین دندان‌ها وجود دارد. این فاصله با گیر کردن مواد غذایی بین دندان‌ها نمایان می‌شود. اگر احساس کردید که به مرور زمان بین دندان‌هایتان فاصله افتاده است، حتما به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید.

3. حساسیت دندان

   حساس شدن دندان به نوشیدنی‌های سرد و گرم و درد دندان، می‌تواند از علائم تحلیل لثه باشد.

4. بوی بدن دهان

   بوی بد دهان در اکثر مواقع علامتی شایع برای بیماری‌های لثه است.

5. تغییر ظاهر دندان

   در اثر تحلیل لثه ممکن است تاج دندان بلندتر از حالت عادی دیده شود.

6. لق شدن دندان‌ها

   به دلیل تحلیل لثه، ممکن است دندان شل شده و بعد از مدتی حتی از دست رود.

روش‌های درمان تحلیل لثه در دندانپزشکی

برای درمان تحلیل لثه در مطب دندانپزشکی، در ابتدا باید علت آن تشخیص داده شود. در صورتی که علت آن بیماری لثه باشد، احتمال دارد که بیمار نیاز به درمان‌های پریودنتال در مطب دندانپزشکی داشته باشد. در صورتی که دندان‌ها نامنظم باشند، احتمالا نیاز به ارتودنسی خواهند داشت. برای درمان تحلیل لثه روش‌های گوناگونی وجود دارد که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:

1. جرم گیری عمیق

   در صورتی که تحلیل لثه خفیف باشد، دندانپزشک متخصص با جرم گیری عمیق دندان این مشکل را درمان می‌کند. برای این کار دندانپزشک پس از جرم گیری سطح ریشه را صاف می‌کند.

2. جراحی برای درمان تحلیل لثه

   در بعضی موارد مشکل تحلیل لثه شدید بوده و دندانپزشک نمی‌تواند با جرم گیری آن را درمان کند. این مشکلات حاد می‌توانند به از دست رفتن استخوان و ایجاد حفره‌های عمیق بین دندان‌ها و لثه‌ها منجر شوند. در این صورت برای بازگشت بیمار به حالت اولیه نیاز به جراحی است. برای درمان تحلیل لثه به کمک جراحی روش‌هایی وجود دارد که در زیر به توضیح کامل آنها می‌پردازیم:

   1. جراحی پیوند لثه

      :پیوند لثه امروزه به ۳ روش اصلی انجام می‌شود

      • روش اول در این روش دنداپزشک بافت پیوندی که مورد نیاز است را از زیر سقف دهان برداشته و به محل جدید پیوند می‌زند. تمام قسمتی که از ریشه دندان نمایان شده بود با این بافت پیوندی پوشش داده می‌شود. دوره نقاهت این جراحی چند هفته زمان می‌برد که بعد از آن بخیه‌ها توسط دنداپزشک کشیده می‌شوند.
      • روش دوم در این روش که به اصطلاح پیوند آزاد لثه نامیده می‌شود، دندانپرشک بافت مورد نیاز خود را به طور کامل از سقف دهان بر می‌دارد. ادامه روند درمان مشابه با روش قبلی است.
      • روش سوم دندانپزشک از این روش زمانی استفاده می‌کند که در اطراف ناحیه آسیب دیده بافت لثه کافی موجود بوده و دیگر نیازی به برداشتن بافت لثه از سقف دهان نباشد.

   2. جراحی کاهش عمق پاکت

      در این نوع جراحی، دندانپزشک بافت لثه مورد نیاز خود را از روی دندان برمی‌دارد. زیر بافت برداشته شده باکتری‌های مضری وجود دارند که دندانپزشک آنها را خارج می‌کند. در انتها بافت لثه را به حالت اولیه بر می‌گرداند.

   3. جراحی ترمیم استخوان

      این نوع جراحی زمانی استفاده می‌شود که استخوان نگهدارنده دندان دچار تحلیل و آسیب جدی شده باشد. دندانپزشک برای شروع این روش درمانی، لثه آسیب دیده را از روی دندان بر‌می‌دارد و باکتری‌های مضر را از روی آن پاک می‌کند. در مرحله بعدی برای این که بدن به این نوع ترمیم واکنش خوبی نشان دهد، دندانپزشک از مواد مخصوصی که شبیه به بافت استخوان است، کمک می‌گیرد. پس از آن بافت لثه را بر روی ریشه دندان بخیه می‌زند.

3. درمان تحلیل لثه با لیزر

   امروزه در اکثر مطب‌های دندانپزشکی از این روش برای درمان تحلیل لثه استفاده می‌کنند. استفاده از روش لیزر سبب دقت در جراحی می‌شود. زیرا هنگام برداشتن لثه خونریزی ایجاد نشده و دید جراح را محدود نمی‌کند. پرتو لیزر، بسیاری از میکروب‌های درون دهان را به جهت استریل کردن از بین می‌برد. بنابراین خیلی نیاز نیست از آنتی بیوتیک استفاده شود. دوره نقاهت جراحی با لیزر بسیار کوتاه‌تر از روش‌های دیگر است.

4. درمان تحلیل لثه با ونیر لثه( ژینژیوال)

   در صورتی که برای درمان تحلیل لثه دندانپزشک نتواند از جرم گیری و حتی عمل جراحی استفاده کند، از ونیر لثه استفاده می‌کند. دقت داشته باشید که این درمان با اینکه علائم ناشی از تحلیل لثه را از بین می‌برد، اما تحلیل لثه را از ریشه درمان نمی‌کند. صرفا باعث می‌شود تا تحلیل لثه خیلی به چشم نیاید.

برای تقویت لثه تحلیل رفته چه اقداماتی لازم است؟

بسیاری از افراد تصور می‌کنند برای سلامت لثه هیچ اقدامی نیاز نیست. در حالی که در بسیاری مواقع احتمال دارد بیماری‌های لثه بدون هیچ نشانه خاصی ایجاد شوند. به همین دلیل سعی کنید به سلامت دهان و دندان و لثه خود اهمیت زیادی دهید.
سعی کنید به آرامی و به شکل صحیح مسواک بزنید. از مسواک سفت و سخت استفاده نکنید، زیرا این امر عامل مهمی برای ایجاد تحلیل لثه است. رعایت منظم و درست بهداشت دهان و دندان از ایجاد پلاک روی دندان‌ها جلوگیری کرده و احتمال تحلیل رفتن لثه و بسیاری بیماری‌های دیگر را کاهش می‌دهد. استفاده از نخ دندان چند بار در هفته برای تقویت دندان‌ها و لثه‌ها بسیار موثر است.
این موضوع را هم در نظر داشته باشید که عمل مسواک زدن، یکی از بهترین روش‌ها برای ماساژ لثه است. در واقع این روش به افزایش خونرسانی و ضخیم‌تر کردن اپیتلیوم لثه کمک زیادی می‌کند. در صورتی که اپیتلیوم ضخیم شود، امکان نفوذ باکتری‌ها نیز کمتر خواهد شد.

روش‌های پیشگیری از تحلیل لثه

اقدامات مهمی که برای جلوگیری از تحلیل لثه می‌توان انجام داد عبارت‌اند از:

1. بسیار به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت دهید. روزی ۲ بار به طور صحیح مسواک بزنید و در هفته حتما یک بار از نخ دندان استفاده کنید.
2. حتما سعی کنید هر چند وقت یک بار برای چکاپ دندان‌های خود به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید.
3. به وضعیت مواد معدنی و ویتامین‌های خود اهمیت دهید.
4. تغذیه مناسبی داشته باشید.

روش‌های درمان تحلیل لثه در طب اسلامی و سنتی

تاثیر هیچ کدام از روش‌های سنتی و طب اسلامی در درمان این بیماری، اثبات نشده است. به همین دلیل استفاده از آنها توصیه نمی‌شود. فردی که به این مشکل دچار شده، باید فورا به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کند تا در اسرع وقت و پیش از آنکه شدت بیماری او بیشتر شود، تحت درمان قرار بگیرد.

سوالات متداول

1. بهترین روش مسواک زدن برای بیمار دارای تحلیل لثه کدام است؟

   روش‌های زیادی برای مسواک زدن اصولی وجود دارند، اما بهترین روش مسواک زدن برای فردی که تحلیل لثه دارد، استیلمن تغییر یافته است. این روش به این صورت است که نوک الیاف مسواک، با یک زاویه ۴۵ درجه نسبت به تاج دندان قرار گرفته‌اند. دقت داشته باشید که نوک الیاف باید به سمت ریشه قرار بگیرند. علاوه بر این نیز، بخشی از الیاف روی لثه و بخشی دیگر باید قسمتی از دندان را پوشش دهند. در ادامه به مدت ۶ تا ۷ ثانیه در هر ناحیه‌ای که مسواک را قرار می‌دهید، یک حرکت لرزشی ایجاد کنید. سپس با یک حرکت چرخشی، الیاف را به سمت سطح جونده دندان هدایت کنید.

2. دندانپزشک چگونه تحلیل لثه را تشخیص می‌دهد؟

   معمولا دندانپزشکان از یک ابزار به نام پروب برای تشخیص این مشکل استفاده می‌کنند. به گونه‌ای که اگر اندازه عمق نفوذ پروب از یک حدی بیشتر باشد، تحلیل لثه اتفاق افتاده است. البته تحلیل لثه خود بسته به میزان عمق نفوذ پروب، به چندین نوع، دسته بندی می‌شود.

3. آیا تحلیل لثه همیشه با تحلیل استخوان همراه است؟

   خیر، تحلیل استخوان معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که بیماری پیشرفت کرده و هیچ درمان برای آن صورت نگیرد.